ئىككىنچى قېتىملىق رامازانلىق زۆرۈر بولغان دىنىي مەسىلىلەردە پەتىۋا ۋە مەسلىھەت بېرىش خىزمىتى

«ساجىيە ئىسلام تەتقىقات مەركىزى»

خەلقىمىز ئۈچۈن رامازانلىق زۆرۈر بولغان دىنىي مەسىلىلەردە پەتىۋا ۋە مەسلىھەت بېرىش خىزمىتىنى يولغا قويىدۇ.

پەتىۋادا: دوكتور ئابدۇلئەزىز رەھمەتۇللاھ

ئەسكەرتىش: ھەر يىلى رامازان ئېيى مەزگىللىرىدە شەرئىي ھۆكۈم ھەققىدە سوئاللار يېغىپ كېتىدىغان بولغاچقا، سوئاللارنىڭ نېگىزلىك، قىسقا ۋە ئەتراپلىق بولۇشىنى، شۇنداقلا سوئال سورىغۇچىنىڭ ئىسمى بىلەن تۇرۇۋاتقان شەھەرنى ھەم يېزىشىنى تەۋسىيە قىلىمىز. جاۋابلارمۇ شۇ تەرىقىدە ئىخچاملىقنى ئاساس قىلىدۇ. زۆرۈرىيەتسىز دەپ قارالغان سوئاللار جاۋابسىز قېلىشىمۇ مۇمكىن.

سوئاللار تۆۋەندىكى نومۇرغا ياكى ئېلخەت، ياكى توپلاردىن بىرىگە يوللانسا بولىدۇ:

ئېلخەت:  saciyeder@gmail.com

ۋاتسئاپ:

00905511745625

https://chat.whatsapp.com/JHGXHR8F8ZcIRLmYmvSMbb

https://chat.whatsapp.com/Iu3jcXBTH2DAyTRMxUMpsd

https://chat.whatsapp.com/IIS1mKtrIokDQzE4ec9tHg

https://chat.whatsapp.com/3ZdsGZEgdd58OA4dhUs2O4

ئېنستاگرام:
https://instagram.com/abdulazizrahmetullah?igshid=MTIzZWQxMDU=

تېلېگرام قانىلى:
https://t.me/EastTurkistans

جاۋابلار «ساجىيە ئىسلام بىلىملىرى توربېتى https://sajiya.biz/ » دە ئېلان قىلىنىدۇ.

ھ. 1444 / م. 2023

 

ھ.1444 / م.2023 – يىلى سورالغان سوئاللارغا جاۋاب

1 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! يېقىندىن بۇيان بىر تۈركۈم ياخشى نىيەتلىك ئانىلار بالىلىرىغا ئىسلامنى چۈشەندۈرۈش ئۈچۈن بالىلارنى خۇش قىلىش، رامازاننىڭ ئۇلۇغ ئاي ئىكەنلىكىنى ئەسلىتىش، رامازاننى تۆت كۆزى بىلەن كۈتۈۋالىدىغان قىلىش ئۈچۈن رامازان كېلىشتىن بۇرۇن ئۆينى بېزەپ، تورت ياساپ بالىلارغا رامازانلىق سوۋغات بېرىشتەك بەك گۈزەل ئىشلارنى قىلىۋاتىدۇ. روژدېستۋو دەرىخىدەك «رامازان دەرىخى» ياساشمۇ يوق ئەمەس. بەزىلەر «رەسۇلۇللاھ رامازاندا ئۆي بېزىمىگەن» دەپ بۇنى توغرا تاپمايۋاتىدۇ. بىزنىڭ قىلغىنىمىز خاتامۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. رامازان ئېيى جىمى مۇسۇلمانلار ۋە ئۇلارنىڭ پەرزەنتلىرىنىڭ نەزەرىدە ئالاھىدە روھىي مەنىۋىيەت ۋە قىممەتكە ئىگە. بۇ سەۋەبتىن ئۇلار بۇ ئاينىڭ كېلىشىنى تۆت كۆز بىلەن كۈتىدۇ ۋە بۇ ئۇلۇغ، بەرىكەتلىك ئاينىڭ كېلىشى بىلەن خۇشال بولىدۇ. بۇ مۇناسىۋەت بىلەن بالىلارنى خۇش قىلىش، رامازاننىڭ ئۇلۇغ ئاي ئىكەنلىكىنى ئەسلىتىش ئۈچۈن رامازان كېلىشتىن بۇرۇن ئۆينى چىراق، گۈل – چېچەك ۋە قەغەز زىننەتلەردەك مۇباھ بولغان نەرسىلەردە ئاشۇرۇۋەتمەستىن بېزەپ، تورت ياساپ بالىلارغا رامازانلىق سوۋغات بېرىش تەربىيەۋى ۋە ئىجتىمائىي رولى ئىنتايىن چوڭ، گۈزەل ئىسلامىي ئادەتتۇر. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ كافىرلارنىڭ ئادىتىمۇ ئەمەس. دىنىمىزنىڭ كۆرسەتمىلىرىگىمۇ زىت كەلمەيدۇ. شۇڭا، بۇلارنى چەكلەيدىغان ھېچبىر سەۋەب يوق. دەل ئەكسىچە، بۇ مۇناسىۋەت بىلەن پەرزەنتلىرىمىزنىڭ كۆڭلىنى شادلاندۇرۇش ئۈچۈن ئىسراپ قىلماستىن، كافىرلارنىڭ بېزەش ئادەتلىرىگە ئوخشىۋالماستىن ئۆيلەرنى بېزەش ۋە رامازانلىق سوۋغات بېرىشتەك پائالىيەتلىرىنى قىلىشىنىڭ ھۆكمى مۇستەھەبتۇر. چۈنكى، بۇ رامازان ئېيىنى سۆيۈش ۋە ئۇنى خۇش قارشى ئېلىشقا تەرغىب قىلىشتۇر. ۋەتىنىمىز شەرقىي تۈركىستاندا رامازان ئېيتىپ كېلىش ۋە قوشاق ئېيتىشمۇ بۇنىڭ جۈملىسىدىندۇر. يۇقىرىقىلارغا ئاساسەن دېيەلەيمىزكى، كافىرلار بىلەن ئارىلىشىپ ياشايدىغان شەھەرلەردە بۇ تېخىمۇ ئەھمىيەتلىك ئىش بولۇپ، بۇ خۇشاللىقنى ئىزھار قىلىش ئىسلام دىنىمىزنىڭ ئىبادەتلىرىنى ئۇلۇغلاش ۋە بۇنى تەشۋىق قىلىش دائىرىسىگە كىرىدۇ. ئاللاھنىڭ تائىتى بىلەن خۇشاللىنىشنى ئىپادىلەيدۇ. بۇ پائالىيەتلەرنىڭ بىدئەت دېيىلىشى ئۈچۈن بۇنى ئالاھىدە بەلگىلەنگەن ئىبادەت ياكى سۈننەت دەپ تۇرۇۋالغان ئەھۋال يوق. دەۋرىمىزدىكى ئۆلىمالارمۇ بۇ تۈرلۈك شادلىنىشلارنى جائىز دەپ قارىغان. بۇنىڭدا يۇقىرىدا ئېتقىنىمىزدەك، ئىسراپتىن ۋە روژدېستۋو دەرىخىنى بېزەشتەك كافىرلارغا خاس ئىشلارغا ئوخشاپ قېلىشتىن ساقلىنىش كېرەك ئەلبەتتە. رامازاندا پەرزەنتلىرىمىزنى قۇرئان تىلاۋىتىگە، تەراۋىھقا قاتناشتۇرۇشنىمۇ قولدىن بەرمەسلىك لازىم.

2 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ھازىر كەئبەنى تاۋاپ قىلىش ئۈچۈن ھەرەم مەسجىدكە كىرگىنىمىزدە، كەئبەنىڭ ئەتراپىدا مېڭىپ تاۋاپ قىلىش ئۈچۈن زېمىن قەۋەتكە ئىھرامسىز كىشىلەرنى كىرگۈزمەيدىكەن. شۇڭا، كىيىم ئۈستىگە ئىھرام باغلاپ ئۆمرەچىدەك كۆرۈنۈپ زېمىن قەۋەتكە كىرىۋالساق بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئۇ تۈزۈم ئۆمرەچىلەرنى تەرتىپكە سېلىش ۋە ئۇلارغا قولايلىق كەلتۈرۈش ئۈچۈن ئوتتۇرىغا قويۇلغاندۇر. شۇڭا، يالغاندىن ئىھراملىق باغلىۋالغاندەك كۆرۈنۈۋېلىش ساختىلىق ۋە ئالدامچىلىق بولىدۇ. بۇ قىلمىش ھەرەمدە تېخىمۇ ئېغىر جىنايەت. شۇڭا، راستچىللاردىن بولۇپ، مۇسۇلمانلارغا قولايلىق كەلتۈرىدىغان تۈزۈمگە بويسۇنۇش لازىم.

3 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! چوشقىنى تۇتۇپ بېقىشقا بولامدۇ؟ بېقىپ چوڭ قىلىپ ئۆلتۈرۈپ ئويناشقا بولامدۇ؟ ئېتىپ كۆڭۈل ئېچىش ئۈچۈن شەخسىي يېرىمىزگە قويۇپ يەم بېرىپ باقساق بولامدۇ؟ يەنى مەن يايلىقىمغا قويۇپ بەرسەم، خەق كېلىپ ئېتىپ ئۆلتۈرۈپ ئوينىسا پۇل ئالىمەن. بۇنىڭغا شەرىئەت يول قويامدۇ؟ ئامېرىكادىكى مىزورىدا بىر چوشقىنى 250 دوللاردىن ئېتىپ ئوينايدىكەن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. شەرىئەت نەزەرىدە چوشقا ئۆزى نىجىس، ئۇنى بېقىش، ئىستېمال قىلىش ۋە ئېلىپ – سېتىش ھارام بولغىنىدەك، ئۇنى ئېتىپ ئويناشمۇ ھارام. چۈنكى، بىرەر ھايۋاننى گۆشىدىن ياكى تېرىسىدىن ۋە باشقا تەرەپلىرىدىن پايدىلىنىشنى نىيەت قىلماي، بىكاردىن بىكارغا ئوۋلاپ، جېنىغا زامىن بولۇش توغرا ئەمەس.

4 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! توخۇنىڭ بوينىنى قولۇم بىلەن «بىسمىللاھ» دەپ ئۈزۈۋەتسەم، شۇ جەرياندا قانسىراپ ئاستا – ئاستا ئۆلسە، بۇ ھالال بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. توخۇ ۋە باشقا قۇش ۋە چارۋىلارنىڭ گۆشى ھالال بولۇشى ئۈچۈن شەرئىي بوغۇزلاش شەرت. يەنى كەسكۈچى پىچاقتەك بىرەر بىسلىق نەرسىدە بوينى، قىزىلئۆڭگەچ كېكىردەك ۋە ئىككى شاخ تومۇرنى كېسىش ياكى شۇلارغا سانجىش ئارقىلىق قان ئېقىتىش كېرەك. دېمەك، بويۇننى قول بىلەن ئۈزۈش شەرئىي بوغۇزلاش بولمايدۇ ھەم ھايۋانلارنى قىيناپ ئۆلتۈرۈشمۇ مۇسۇلماننىڭ ئەخلاقىغا يات بىر قىلمىش. نەتىجىدە ئۇ توخۇنىڭ گۆشى ھالال بولمايدۇ.

5 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىز تېببىي خادىملارنىڭ بىر توپىمىز بار ئىدى ۋە بىر فوند قۇرۇپ ئىزچىل ياردەمگە ئېرىشەلمەي قالغان دوۋن سەندروملۇق (بىر خىل كېسەللىك) بالىلارغا ياردەم قىلماقچى ئىدۇق. بۇرۇنمۇ شۇنداقراق پائالىيەتلەر بولۇپ ئۇ بالىلارنى «پەرىشتە بالىلار» دەپ ئاتاپتىكەن. ھازىر فوندنىڭ ئىسمىنىمۇ شۇنداق ئاتايلى دەيدۇ. ئۇنداق ئاتىسا توغرا بولماي قالارمۇ – ھە؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. مەزكۇر فوندنىڭ ئىسمىنى «پەرىشتە بالىلار» دەپ ئاتىسا بولىدۇ. بۇ چەكلىنىدىغان ئىش ئەمەس. چۈنكى، بۇ گۇناھ يېزىلمىغان سەبىي بالىلارنى پاكلىقتا ۋە گۇناھسىزلىقتا پەرىشتىگە ئوخشىتىشتىن ئىبارەت مەجازىي نام خالاس. ۋەللاھۇ ئەئلەم.

6 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىز بىرقانچەيلەن تۈركنىڭ ئاشخانىسىدا تاماق توشۇيدىغان ئىش باشلىغانتۇق، بەزىلەر پۇل تۆلەيدىغان چاغدا كارتا ئىشلىتىدىكەن، (بۇنداق كارتىلارنىڭ تۈرى بەك جىقكەن بىزمۇ بىلمىدۇق) بەزىلەر «شۇ كارتا بىلەن ئېلىم – بېرىم قىلىش ۋە پۇل تۆلىگەندە ئىشلىتىدىغان پوست ماشىنىسىنى ئىشلىتىش بانكا جازانىسىغا كىرىپ قالىدىغان ئىش» دەپ بىزنى ئىشلەشتىن توسۇۋاتىدۇ. قانداق قىلىمىز؟ مەسلىھەت بەرسىڭىز.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. رامازاندىن باشقا چاغدا ئىشلەۋېرىڭلار. بۇ خىل كارتىلارنىڭ بىر قىسمى بانكا ھېساب كارتىسى (Debit card)، بىر قىسمى ئىناۋەت (كىرېدىت) كارتىسى (Credit card – card Charge). خېرىدارلارنىڭ قايسى پۇلدىن تۆلىشى دۇكان ئىگىسىگە ئالاقىدار ئەمەس. پۇل تاپشۇرۇپ ئېلىشتا پۇلتۇتار (POS پوس ئاپپاراتى) ئىشلىتىش جەھەتتە دىققەت قىلىنسا، جازانىگە كىرمەيدۇ. يەنە كېلىپ، بۇنىڭ سىلەرنىڭ ئىشىڭلار بىلەنمۇ ئاساسەن ئالاقىسى يوق.

7 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن يېڭى توي قىلىپ ئۇزاق ئۆتمەي رامازان كېلىپ قالدى. ئايالىمىز ئىككىمىز روزىدار تۇرۇپ بىرلىكتە بولغان ئىدۇق، بۇنىڭ فىدىيەسىنى قانداق بەرسەك بولىدۇ؟ 60 كۈن ئۈزۈلدۈرمەي روزا تۇتۇشقا تىرىشتۇق بىراق تۇتالمىدۇق.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇنداق ئەھۋالدا، بارلىق ئالىملارنىڭ نەزەرىدە ئىككىيلەن روزىسىنى بۇزغان بولىدۇ. ئىككىيلەن شۇ كۈننىڭ قازاسىنى قىلىشى كېرەك، ئەلبەتتە. چۈنكى، ئۇ پەرز روزىسىنى بۇزۇۋەتكەن بولغاچقا، نامازغا ئوخشاشلا قازاسىنى قىلىش ۋاجىب بولىدۇ. روزىسىنى بۇزغانلىقتىن ئۇلار گۇناھكار بولىدۇ ۋە ئېغىر كەففارەت بېرىشى كېرەك بولىدۇ. بەزى ئالىملار: «ئايالغىمۇ ئەرگە ئوخشاش كەففارەت كېلىدۇ» دېگەن. بەزىلەر «ئايالغا كەلمەيدۇ» دەپ قارىغان. مېنىڭچە ھەر ئىككىيلەن كەففارەت بېرىشى كۆڭۈلنى خاتىرجەم قىلىدۇ. كېسەللىك ياكى ئاجىزلىق تۈپەيلىدىن ئارقىمۇئارقا ئۇلاپ ئىككى ئاي روزا تۇتالمىغان كىشى 60 مىسكىننى غىزالاندۇرۇشى كېرەك. ھەربىرىنى ئوتتۇراھال ئىككى ۋاخ غىزالاندۇرسىمۇ ياكى بەزى ئالىملارنىڭ قارىشى بويىچە، بىر مىسكىننى 60 كۈن غىزالاندۇرسىمۇ ۋەياكى ئۇنىڭ قىممىتىگە باراۋېرىنى بەرسىمۇ بولىدۇ. لېكىن، 60 مىسكىننى غىزالاندۇرۇش ئەۋزەل.

8 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! بامدات نامىزىنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن، كۈن چىقىشتىن بۇرۇن قازا ناماز ئوقۇساق بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تاڭ يورۇغاندىن كېيىن بامداتنىڭ ئىككى رەكئەت سۈننىتىدىن باشقا نەفلە ناماز ئوقۇش، شۇنداقلا بامدات ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن كۈن چىققانغا قەدەر، ئەسىرنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن كۈن پاتقانغا قەدەر نەفلە ئوقۇش چەكلىنىدۇ. ئەمما، مەزكۇر ئىككى ۋاقىتتا، قازا نامازلارنى ئوقۇش چەكلەنمەيدۇ. چۈنكى، پەرزنىڭ ساۋابى ئەڭ كاتتا. شۇڭا، بۇ چەكلىمە ئوخشاش يەنە بىر باشقا پەرز نامازنى چەكلىمەيدۇ.

9 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ جۈمەلىرى مۇبارەك بولسۇن، رەببىم قىلغان بارلىق سالىھ ئەمەللىرىنى قوبۇل قىلسۇن… ئامىن. مەن ئېغىرراق ئاغرىپ قېلىپ كۆك چايان زەھىرىنىڭ بۇ كېسەلگە بەك پايدا قىلىدىغانلىقىنى ئاڭلاپ ئۈچ قۇتىسىنى بۇلغارىستاندىن 380 ياۋروغا ئەكەلدۈرگەنىدىم. بۇ دورىنىڭ بىر قۇتىسى 30 مىللىلېتىر بولۇپ ھەرقېتىمدا ئاغزىمغا 5 ~ 6 تامچە تېمىتىشىم كېرەككەن، ئەمما تەركىبىدە %33 ئىسپىرت بار ئىكەن (بۇنى دورىنى تاپشۇرۇپ ئالغاندىن كېيىن بىلدىم، قايتۇرۇۋېتەلمەيمەن). شۇڭا تېڭىرقاپ قالدىم، ئىشلەتسەم بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئىشەنچلىك دوختۇرلار كېسىلىڭىزگە ئاشۇ دورىدىن باشقا ئۈنۈملۈك دورا يوق دەپ شۇ دورىنى يېزىپ بەرگەن تەقدىردە، دورىلارنى ساقلاش ئۈچۈن قوشۇلغان ئىسپىرت ماددىسى دورىنى ئىستېمال قىلغۇچىلارنى مەست قىلمايدىغان دەرىجىدە بولسا ئىستېمال قىلىش جائىز.

10 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋە رەھمەتۇللاھ ھۆرمەتلىك ساجىيە مەركىزىدىكى ئۇستازلىرىم! ھەربىرلىرىدىن ئاللاھ رازى بولسۇن. زاكات بېرىش ھەققىدە سوئال: ئىجارە ئولتۇرىدىغان، ئائىلىسىدە ئۇزۇن ۋاقىتتىن بېرى بىر كېسەلنى بېقىۋاتقان، ئالاھىدە ئىقتىسادىي كىرىم مەنبەسى بولمىغان بىر ئائىلىنىڭ ئەڭ ئاز قانچىلىك ئىقتىسادىغا زاكات كەلمەيدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. زاكات ئايرىيدىغان كۈندە ئىلكىدە قەرزدىن خالىي 85 گرام ئالتۇننىڭ قىممىتىدە يەنى ھازىرقى باھادا 5500 دوللاردىن ئارتۇق پۇلى بولسا زاكات ئايرىيدۇ.

11 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! دادام ۋەتەندە نەچچە يىل كېسەل تارتىپ تۈگەپ كېتىپتۇ، رامازاندا روزا تۇتالىدىمۇ، تۇتالمىدىمۇ بىلمەيمەن. سوئالىم: 1) ئۆلۈپ كەتكەنلەرنىڭ فىديەسىنى بېرەمدۇق؟ 2) دادام ھايات ۋاقتىدا روزا تۇتالماي، فىديەسىنىمۇ بېرەلمەي ئۆلۈپ كەتكەن بولسا، مەن بەرسەم بولامدۇ؟ قانداق ھېسابلاپ بېرىمەن؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئۆلۈپ كەتكەن ئاتا – ئانىڭىزنىڭ تۇتالمىغان روزىسىنى ۋاپاتىدىن كېيىن ئۇلارنىڭ ئورنىدا تۇتسىڭىز بولىدۇ. روزا تۇتۇپ قويالمايدىغان تەقدىردە، ئاندىن فىديەسىنى بەرسىڭىز بولىدۇ. بىر ئادەم نەبىي سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ ئالدىغا كېلىپ:

— ئى رەسۇلۇللاھ! مېنىڭ ئانام ئۆلۈپ كەتتى، ئۇنىڭ گەدىنىدە بىر ئايلىق تۇتالمىغان روزىسى بار ئىدى، ئۇنىڭ ئۈچۈن مەن روزا تۇتۇپ قويسام بولامدۇ؟ — دەپ سورىۋىدى، رەسۇلۇللاھ:

— ھەئە، بولىدۇ، ئاللاھقا تۆلىنىدىغان قەرز ئادا قىلىنىشقا ھەممىدىن ھەقلىقتۇر، — دېدى. («سەھىھەين»)

12 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ كىچىك بالىلارغا كىچىكىدىن ئاللاھنىڭ ھۆرمەتلىك ئۆيى بولغان كەئبەنىڭ مۇھەببىتىنى ۋە ھەج ئىبادىتىنىڭ مۇھەببىتىنى سىڭدۈرۈش ئۈچۈن ھەرخىل قەغەزلەردىن پايدىلىنىپ كەئبە (مەسجىدۇلھەرام) نىڭ مودىلىنى ياساپ بېرىش توغرىمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئىسلام پەرزلىرىنى ۋە ئەھكاملىرىنى چوڭ ۋە كىچىكلەرگە ئۆگىتىش ئۈچۈن كەئبە مودىلىنى ياساش مەسىلىسىدە ئالىملارنىڭ قاراشلىرى بىردەك بولمىغان. بىر قىسىم ئالىملار «بۇنداق قىلىشنىڭ بالىلارنىڭ ئاشۇ مودىلنى كەئبە دەپ چۈشىنىپ قېلىش ۋە تەبەررۇك بىلىشتەك بەزىبىر زىيانلىق تەرىپى بار» دەپ قاراپ، بۇنى چەكلىگەن ۋە سىنلىق كۆرۈنۈشلەردىن پايدىلىنىشنى تەۋسىيە قىلغان. يەنە بىر قىسىم ئالىملار «بۇ پايدىلىق ئۆگىتىش ۋاسىتىسى، بۇنىڭدىكى نىيەتمۇ ئۆگىتىش نىيىتى، تاۋاپتىن ئىبارەت ئىبادەت نىيىتى ئەمەس، ھەم ئوقۇغۇچىلارمۇ بۇ مودىلنى كەئبە دەپ ئويلاپ قالمايدۇ» دەپ قاراپ بۇنىڭغا رۇخسەت قىلغان. مېنىڭچە كېيىنكى قاراش توغرىراق. شۇڭلاشقا ھەجگە ياكى ئۆمرەگە بارىدىغان چوڭلارمۇ كەئبەنىڭ جىمى ئەھۋالىنى بىلىۋېلىشى ئۈچۈن ۋاقىتلىق كەئبە مودىلىدىن پايدىلىنىپ ئۆگىنىپ بارسا بولىدۇ. ئۇنىڭ ئورنىغا ئەڭ يېڭى سىنلىق كۆرۈنۈشلەردىن پايدىلانسا ھەممە ئالىملارنىڭ نەزەرىدە بىردەك توغرا بولىدۇ. ۋەللاھۇ ئەئلەم.

13 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاياللار روزىدار ھالەتتە ھامىلىدارلىقتىن ساقلىنىش ئۈزۈكى سالدۇرسا بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ سوئالغا جاۋاب بېرىلىپ بولغان قاراڭ: https://sajiya.biz/?p=2823 (…روزىدار ھالەتتە ھامىلىدارلىقتىن ساقلىنىش ئۈزۈكى سالدۇرسا، سالغۇچى ۋە سالدۇرغۇچىنىڭ روزىسىغا تەسىر يەتكۈزمەيدۇ. «ئىسلام فىقھىي ئاكادېمىيەسى» ھىجرىيە 1418 – يىلى سەپەر ئېيىنىڭ 23 — 28 – كۈنلىرى جىددە شەھىرىدە ئاچقان 10 – نۆۋەتلىك قۇرۇلتىيىدا تېببىي خادىملار بىلەن فەقىھلەرنىڭ تەتقىقاتلىرىنى كۆزدىن كەچۈرگەندىن كېيىن، تۆۋەندىكى ئىشلارنىڭ روزىنى سۇندۇرمايدىغانلىقىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەن: ئاياللارنىڭ ئالدى تەرىپىگە سېلىنىدىغان دورىلارنى، چايقايدىغان سۇيۇقلۇقلارنى ئىشلىتىش، دىياگنوز قويۇش ئۈچۈن تەكشۈرۈش ئەينىكى ياكى بارماق كىرگۈزۈش، تەكشۈرۈش ئەينىكى ياكى ئۈزۈك قاتارلىقلارنى كىرگۈزۈش، ئەر ياكى ئايالنىڭ سۈيدۈك يولىغا كىرگۈزۈلىدىغان نەيچە، دۇربۇن، رەسىمگە تارتىش ئۈچۈن سايىدىتىدىغان رەڭ، دورا ۋە دوۋساق يۇيۇش سۇيۇقلۇقلىرىنى ئىشلىتىش…)

14 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بالا بېقىۋالساق ئىسلام دىنىمىزدا دۇرۇس بولامدۇ؟ بالا بېقىۋىلىش ئۈچۈن قانداق شەرتلەر بار؟ بۇ ھەقتە قانداق ھۆكۈملەر بار؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئىسلامدا بالا بېقىۋېلىش بار، لېكىن مەنسۇپ قىلىۋېلىش يوق. بالا بېقىۋالغاندا ئائىلىگە مەنسۇبىيەت، مەھرەملىك ۋە مىراس قاتارلىق مەسىلىلەردە مەسىلە كۆرۈلمەسلىكى ئۈچۈن تۆۋەندىكى پەتۋادا بايان قىلىنغان بىرقانچە مەسىلىگە دىققەت قىلىشى كېرەك. https://sajiya.biz/?p=2888

15 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! سالامەت تۇردىلىمۇ؟ پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ «ئۈممىتىمنىڭ سەھەر ۋاقتىغا بەرىكەت بەرگىن» دېگىنى قايسى ۋاقىتنى كۆرسىتىدۇ؟ بۇ يەردىكى «بەرىكەت»نى تەپسىلىيرەك چۈشەندۈرۈپ قويالىمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. مەزكۇر سەھىھ ھەدىس شەرىفنى پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمدىن ئىمام ئەبۇ داۋۇد، ئىمام تىرمىزىي قاتارلىق ئۇستازلىرىمىز رىۋايەت قىلغان بولۇپ، بۇ ھەدىس شەرىفتە پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئۈممىتى ئۈچۈن ئاللاھ تائالادىن «ئى ئاللاھ! ئۈممىتىمنىڭ ئەتىگەنلىكىگە بەرىكەت ئاتا قىلغايلا» دەپ ئۇلارنىڭ ئەتىگەنلىكىگە بەرىكەت تىلىگەن. يەنى: «ئىشلىرىنى كۈندۈزنىڭ دەسلىپى بولغان ئەتىگەندە باشلىغىنىدا، ئۇلارغا ئىلاھىي خەيرلىك، ئاۋۇش، موللۇق ۋە پاراۋانلىق ئاتا قىلغايلا» دېگەن بولىدۇ. ئىش – ئوقەت، ئىلىم تەلەپ قىلىش، جىھاد ياكى سەپەر ۋەياكى ھەرقانداق بىر ياخشى ئىشنى ئەتىگەندە باشلىغان تەقدىردە كەچكىچە پۈتتۈرۈۋالغىلى بولغىنىدەك، قىلغان ئىشقىمۇ بەرىكەت قونىدۇ. بۇ سەۋەبتىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم قوشۇن ئەۋەتمەكچى بولسا، ئەتىگەندە ئەۋەتەتتى. مەزكۇر ھەدىسنى رىۋايەت قىلغان ساھابە سەخر ئىبنى ۋەدائە ئەلغامىدىي تىجارەتچى بولۇپ، ماللىرىنى ئەتىگەندە يوللايتتى، كېيىن بەكلا بېيىپ كەتكەن.

16 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئابدۇلئەزىز دوكتور !تۈركىيە تۈرك جامىئە يەنى مەسجىدلىرىدە تۆت رەكئەت تەراۋىھ نامىزىنى ئوقۇپ بولغاندىن كېيىن ئارىلىقىدىكى دەم ئېلىشتا: «Adı güzel Muhammed, Gel şefaat eyle, Kemter kuluna». دەپ نەزمە – ئۇلار ئىلاھىي دەيدىكەن – ئوقۇيدىكەن. سورىماقچى بولغىنىم: بۇنىڭدا شىرك كەلتۈرىدىغان مەنا بارمۇ – يوق؟ ياكى مەن بىھۇدە ئەندىشە قىلىپ قالدىممۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھنىڭ رەسۇلى مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم شافائەت قىلغۇچى ۋە شافائىتى قوبۇل قىلىنىدىغان، «مەقام مەھمۇد» ۋەدە قىلىنغان زاتتۇر. ئاللاھ تائالا: ﴿ئۇلار ئۆزلىرىگە زۇلۇم قىلغاندا، ساڭا كېلىپ ئاللاھتىن مەغپىرەت تىلىسە، پەيغەمبەرمۇ ئۇلار ئۈچۈن مەغپىرەت تىلىسە ئىدى، ئەلبەتتە، ئۇلار ئاللاھنىڭ كەچۈرۈم قىلغۇچى، ناھايىتى مېھرىبان ئىكەنلىكىنى بىلىپ قالاتتى﴾(4/«نىساﺋ»: 64) دېگەن. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم قەبرىدىكى بەرزەخ ئالەمىدە شۇ ئالەمگە مۇناسىپ شەكىلدە ھايات بولغاچقا، ئۇ زاتقا دۇرۇد – سالام يوللىغانلارنىڭ سالاملىرى ئۇ زاتقا يېتىپ تۇرىدىغانلىقى، شۇنداقلا ئۈممىتىنىڭ ئەمەللىرى ئۇ زاتقا كۆرسىتىلىدىغانلىقى ھەققىدە سەھىھ ھەدىسلەر بار. يۇقىرىقىلارغا بىنائەن تۆت مەزھەب ئالىملىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان كۆپچىلىك ئالىملار: «پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ ۋاپاتىدىن كېيىن ئۇ زاتتىن شافائەت تىلەش ھايات ۋاقتىدىكىدەكلا جائىز» دەپ قارايدۇ. «قۇل» كەلىمەسىنىڭ «چاكار، خىزمەتكار ۋە پىداكار» دېگەندەك مەنىلىرىمۇ بار.

17 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم قانداق ئەھۋاللىرى؟ مېنىڭ 9 ئايدىن بېرى يىغقان 40 مىڭ دوللارغا يېقىن پۇلۇم بار ئىدى، يېقىندا 15 مىڭ دوللاردەك قەرز ئېلىپ، يەنە بىرەيلەن بىلەن شىرىكلىشىپ ئۆيدىن بىرنى ئېلىپ قويدۇق، سېتىپ پايدا – زىياننى تەڭ بۆلۈشمەكچى. سوئالىم: مەن زاكات بېرەمدىم؟ قانچىلىك بېرىمەن؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. قولىڭىزدىكى پۇل قولىڭىزغا كىرگىلى 9 ئاي بولغان، زاكات بولسا بىر يىل ئۆتكەندە ۋاجىب بولىدۇ. شۇڭا، 354 كۈن يەنى ھىجرىيە بويىچە بىر يىل ئۆتكەندە ئۆينى شۇ كۈنكى بازار باھاسى بويىچە ھېسابلايسىز، ئۆينىڭ پۇلى بىلەن قولىڭىزدىكى پۇلنى جەملەپ، ئۇنىڭدىن قەرزنى چىقىرىۋېتىپ، قالغىنىغا %2.5 زاكات ئايرىيسىز. ئەگەر بۇ رامازاندا بېرىپ ماڭسىڭىزمۇ مەيلى.

18 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! سالامەت تۇردىلىمۇ؟! ئاللاھ سالامەت قىلسۇن! ئىلىملىرنى تېخىمۇ زىيادە قىلسۇن! قىلغان خىزمەتلىرىنى ئاللاھ قوبۇل قىلسۇن ۋە رازى بولسۇن!

ئىمام مۇسلىمدىن رىۋايەت قىلىنغان بىر ھەدىستە بەدر كۈنى غازاتقا قاتنىشىش ئۈچۈن كەلگەن بىر كىشىدىن پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم «ئىمان ئېيتتىڭمۇ؟» دەپ، سورىسا، ئۇ كىشى: «ياق» دەپ جاۋاپ بەرگەندە، «ئۇنداقتا قايتىپ كەت! مەن مۇشرىك ئادەمدىن ھەرگىز ياردەم تەلەپ قىلمايمەن» دەپتىكەن. ئەمما ھۈنەين كۈنى سەففان ئىبنى ئۇمەييە مۇشرىك ھالەتتە غازاتقا قاتناشقان ئىكەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە رەسۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم غازات ئۈچۈن ئۇنىڭدىن تۆگە ۋە پۇل ئۆتنە ئالغان ئىكەن. 1) بۇ ئىككى رىۋايەتنى قانداق جۇغلاپ چۈشىنىمىز؟ 2) شەرقىي تۈركىستان مەسىلىسنى مۇھاجىرەتتە ھەرخىل شەكىلدە «ھەل قىلىش چارەلىرى» قوللىنىلىۋاتىدۇ… دىنسىز ھۆكۈمەتلەردىن ياردەم تەلەپ قىلىش يوللىرىدا مېڭىۋاتىدۇ. ئىمام مۇسلىمنىڭ رىۋايىتىگە ئاساسەن دەۋا يۆنىلىشى خاتا ھېسابلىنامدۇ؟ 3) ئىسلام تارىخىدا ئالىملار بۇ ھەدىسنى قانداق چۈشىنىپ قانداق قوبۇل قىلغان؟ 4) پەلەستىن قاتارلىق دۆلەتلەرنىڭ مەسىلىسدە بۇ مەسىلە قانداق ھەل قىلىنغان؟ بۇ ھەقتە مۇپەسسەل بىر چۈشەنچە بەرگەن بولسىلا، ئاللاھ رازى بولسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر.

1) كافىرلارغا قارشى ئۇرۇشتا كافىرلاردىن ياردەم قوبۇل قىلىش مەسىلىسىدە ئالىملارنىڭ قاراشلىرى بىردەك ئەمەس، بىر قىسىم ئالىملار سىز بايان قىلغان ۋە شۇ مەزمۇندىكى ھەدىس شەرىفلەرگە ئاساسلىنىپ چەكلەش تەرىپىنى تۇتسا، ەنە بىر قىسىم ئالىملار «مۇسۇلمانلار ئەمىرى كافىرلارنى ئۇرۇشقا قاتناشتۇرۇشنى مۇۋاپىق كۆرسە ئىككى شەرت بىلەن جائىز بولىدۇ» دەپ قارىغان: بىرى، مۇسۇلمانلار ئىنتايىن ئاجىز بولسا، يەنە بىرى، ئۇلارغا ئىشەنچ قىلالىسا. دېمەك، كافىرلارنىڭ قاتنىشىشىنى رەت قىلغانلىق ھەققىدىكى ھەدىسلەرنى مۇنداق چۈشىنىش مۇمكىن: مۇسۇلمانلار ئەمىرى بۇ ھەقتە قارار قىلىش سالاھىيىتى بار. ھەتتا مۇسۇلماننى قاتناشتۇرۇشتىمۇ شۇنداق. مەلۇم نۇقتىنى كۆزدە تۇتۇپ مۇسۇلماننى قاتناشتۇرمىسىمۇ بولىدۇ. ئەگەر كافىر بولغانلىقتىنلا رەت قىلغان دېسەك، ئۇنى كېيىنكى ھەدىسلەر مەنسۇخ قىلغان بولىدۇ. چۈنكى، كېيىنكى ھەدىسلەر زامان ئېتىبارى بىلەن كېيىنرەك كەلگەن. دەسلەپكى ۋە بەدر غازاتلىرىدا كافىرنىڭ قاتنىشىشىنى رەت قىلغان بولسا، كېيىنچە ھىجرىيە 8 – يىلى ھۇنەين غازىتىدىمۇ سافۋان ئىبنى ئۇمەييەنى قاتناشتۇرغان. توغرىسى بۇنى مۇسۇلمانلارنىڭ قوماندانلىرى ئەھۋالغا قاراپ قارار قىلىدۇ. بۇنىڭ بىلەن ئىككى خىل ھەدىسنى مۇۋاپىقلاشتۇرغىلى بولىدۇ. 2) يۇقىرىقى جاۋابتىن بۇنى خاتا دېگىلى بولمايدىغانلىقى ۋە بۇ ھەقتە ئىش بېشىدىكىلەرنىڭ قارار ئېلىش سالاھىيىتى بارلىقى مەلۇم بولىدۇ. 3) يۇقىرىقىدەك چۈشەنگەن ۋە شۇ بويىچە ئەمەل قىلغان. مەشھۇر تالاس جېڭىدىمۇ مۇسۇلمانلار قوشۇنى قارلۇقلار قوشۇنىنىڭ ياردىمىدە خىتاينى يەڭگەن. 4) پەلەستىن مەسىلىسىدىمۇ قوماندانلار بۇنى ئۆزلىرى قارار قىلىپ كەلگەن.

19 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇكام! پېشىننىڭ ئۈچىنچى رەكئەت سەجدىسىگە ئۈلگۈرگەن كىشى قانچە رەكئەت ئوقۇپ تەشەھھۇدتا ئولتۇرىدۇ؟ پەرزدىن كېيىن پېشىننىڭ ئىككى رەكئەت سۈننىتىنى باشتا ئوقۇمدۇ ياكى تۆت رەكئەتنىمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. 1) كىشى تۆت رەكئەتلىك نامازنىڭ ئاخىرقى بىر رەكئىتىگە ئۈلگۈرگەن بولسا، ئىمام بىلەن ئوقۇغان بىرىنچى رەكئىتى نامىزىنىڭ ئاخىرقى رەكئىتى بولۇپ، بۇنى ئىمام بىلەن بىللە ئوقۇيدۇ. ئاندىن ئىمام سالام بېرىپ بولغاندا ئورنىدىن تۇرۇپ ئوقۇغان رەكئىتى نامىزىنىڭ دەسلەپكى رەكئىتى بولىدۇ. بۇ رەكئەتتە «فاتىھە» بىلەن سۈرە قېتىپ ئوقۇيدۇ. بۇ رەكئەتنى ئوقۇپ بولۇپ تەشەھھۇدتا ئولتۇرمايلا يەنە بىر رەكئەتكە تۇرىدۇ. بۇ ئۇنىڭ نامىزىنىڭ ئىككىنچى رەكئىتى بولىدۇ. بۇ رەكئەتتە «فاتىھە» بىلەن سۈرە قېتىپ ئوقۇيدۇ. ئاندىن تەشەھھۇدتا ئولتۇرۇپ ئورنىدىن تۇرۇپ سۈرە قاتماي «فاتىھە»نىلا ئوقۇپ بىر رەكئەت ئوقۇيدۇ. بۇ ئۇنىڭ نامىزىنىڭ ئۈچىنچى رەكئىتى بولىدۇ.

شامنىڭ بىر رەكىتىگە ئۈلگۈرگەن نامازخان قانداق تولۇقلايدۇ؟

2) «قازا بولۇپ كەتكەن مەزكۇر تۆت رەكئەت سۈننەتنى پەرزدىن كېيىن ئىككى رەكئەت سۈننەتتىن بۇرۇن ئوقۇمدۇ ياكى ئىككى رەكئەت سۈننەتنى ئۆز ئورنىدا ئوقۇپ بولۇپ ئاندىن ئوقۇمدۇ؟» دېگەن مەسىلىدە كەڭچىلىك بار. قايسسىنى قىلسا بولىدۇ. ئىمام ئەبۇ يۈسۈفنىڭ قارىشىدا، ئىككى رەكئەتتىن بۇرۇن ئوقۇيدۇ. چۈنكى، بۇ تۆت رەكئەت سۈننەت ئەسلىدىنلا ئىككى رەكئەت سۈننەتتىن بۇرۇن ئوقۇلاتتى. ئىمام مۇھەممەدنىڭ قارىشىدا، ئىككى رەكئەت سۈننەتتىن كېيىن ئوقۇيدۇ، چۈنكى تۆت رەكئەت سۈننەت ئەسلى ئورنىنى يوقىتىپ قويغان. شۇڭا ئاخىرقى ئىككى رەكئەت سۈننەتمۇ ئۆز ئورنىدىن يۆتكىۋېتىلمەيدۇ.

20 – سوئال: ئەر – ئاياللار ئۇرۇشۇپ قالغاندا، ئايال كىشى: «سۆزۈمنى بەر!» دېسە، ئەر: «بەردىم!» دېۋەتسە ياكى «خېتىمنى بەر!» دېسە، ئېرى: «خېتىڭنى ئال!» دېۋەتسە، تالاق چۈشەمدۇ؟ بىر ئۆيدىن چىقىپ كەتمەي تۇرۇپ يارىشىپ قالسىچۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تالاق مەسىلىلىرى بىرقەدەر مۇرەككەپ ۋە خەتەرلىك. شۇڭا بۇ ھەقتە ئەر – ئايال ئىككىيلەن بىرەر ئەھلى ئىلىم ئالدىغا بېرىپ تەپسىلىي ئەھۋالنى بايان قىلىپ پەتۋا سورىغىنى تۈزۈك.

21 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم قانداق ئەھۋاللىرى سالامەتچىلىكمۇ؟ مەلۇم بىر قېرىندىشىمىز مەندىن پات – پات قەرز ئېلىپ تۇراتتى. كېيىنكى قېتىم رامازانغا ھەپتە قالغاندا قەرز ئالغان ئىدى. بۈگۈن مەندىن ئالغان ئانا پۇلغا 100 لىرا قوشۇپ قايتۇرۇپتۇ. 100 لىرانى مېنى ئىفتارغا چاقىرماقچىكەنتۇق، شۇ ئىفتارلىققا ھېسابلاپ ھەم مەندىن قاچان قەرز سورىسا يوق دېمەستىن بېرىپ تۇرغانلىقىم ئۈچۈن قوشۇپ قايتۇرۇپتۇ. بۇ ئەھۋالدا مەن بۇ 100 لىرانى ئىشلەتسەم بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. قەرزنى بەرگەندە ئارتۇق قايتۇرۇش ئېغىزاكى ياكى ئۆرپ – ئادەت جەھەتتىن شەرت قىلىنمىغان ئەھۋالدا ئەسلىدە ئارتۇق قايتۇرۇش چەكلەنمەيدۇ. ئارتۇق قايتۇرۇش ئېھسان ۋە ياخشىلىققا رەھمەت ئېيتىش يۈزىسىدىن دېيىشكە بولىدۇ. لېكىن، داۋاملىق قەرز بېرىپ تۇرغان ۋە ھەر قېتىمدا ئارتۇق قايتۇرغان ئەھۋالدا ئارتۇق قايتۇرۇش نىيىتىدە قەرز بەرگەندەك بولۇپ قېلىش ئېھتىمالى كۈچلۈك. بۇ جازانىگە يېقىنلاپ قالىدۇ. شۇڭا ئارتۇقنى قوبۇل قىلماسلىق ۋە ئادەتتىن سىرت مېھمان قىلىشىنىمۇ قوبۇل قىلماسلىق تەقۋادارلىققا يېقىندۇر.

22 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن ھەر كۈنى نامازشامدىن كېيىن ئىككى رەكئەت «ئەۋۋابىن نامىزى» ئوقۇيتتىم. بۇ ناماز ئىسلامدا بارمۇ؟ ياكى بىدئەتمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بەزى ئالىملار شامدىن كېيىن ئوقۇلىدىغان نەفلە نامازنى «ئەۋۋابىن نامىزى» دەپ ئاتايدۇ. بۇ مۇستەھەب نامازلار قاتارىدىدۇر. بۇ ھەقتە تۆۋەندىكى دەرستە تەپسىلىي توختالغان:

23 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاللاھ سىزنى ئەزىز قىلسۇن. ئۇستاز! بۇ يىلقى نەق پۇل سوممىسىدىكى زاكات تۈركىيە پۇلىدا قانداق كېلىدۇ؟ ئاندىن بۇ يىلقى فىتىر زاكات كىشى بېشىغا قانچە بولىدۇ؟ ۋەتەندە ئاتا – ئانىمىز خىتاي تۈرمىلىرىدە بولغان ئەھۋالدا ئۇلارغا فىتىر زاكات كېلەمدۇ؟ كەلسە بىز ئورنىغا ئۆتىسەك بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھ سىزنىمۇ ئەزىز ۋە خاتىرجەم قىلسۇن! زاكات بېرىش بايلىق ئۆلچىمى ئىلكىدىكى پۇلنىڭ مىقدارى قەرزنى چىقىرىۋەتكەندىن كېيىن 85 گرام ئالتۇن قىممىتىگە يەتكەن بولسا (بۇ يىلقى نىسابى 5500$ يەنى 100 مىڭ تېلى). فىتىر زاكات كىشى بېشىغا 70 تېلى. ۋەتەندىكى ئاتا – ئانا، بالىچاقىلىرىمىز خىتاي تۈرمىلىرىدە بولغان ئەھۋالدا ئۇلارغا فىتىر زاكات كېلىدۇ. ئۇلار بېرەلمەي قالغان ئەھۋالدا بىز ئورنىغا ئۆتىسەك بولامدۇ؟ دېگەن سوئالنىڭ جاۋابىنى مۇنۇ پەتۋادىن كۆرۈۋالغايسىز:

ۋەتەندىكى تۇغقانلارنىڭ پىتىر سەدىقىسىنى بېرىپ قويۇش ھەققىدە

24 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! زىكىرنىڭ مۇھىملىقى ۋە تۈرلىرى سۆزلەنگەن ئىكەن. كۆپ زىكىر قىلىش ئۈچۈن تەسبىھ لازىم بولىدىكەن، تەسبىھ تۇتۇشنى بىدئەت دەپ ئاڭلىدىم. ئەمما، مەن تەسبىھگە شۇنچىلىك كۆنۈپ قاپتىمەنكى، قولۇمدا تەسبىھ بولمىسا، زىكىر قىلىشىم توختاپ قالىدىكەن. راستتىنلا تەسبىھ تۇتۇش بىدئەتمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. «تەسبىھ» كەلىمەسى تەسبىھ ۋە زىكىر ئېيتقاندا ساناشقا ئىشلىتىلىدىغان يىپقا ئۆتكۈزۈلگەن مەلۇم ساندىكى مارجان تىزىقىنى كۆرسىتىدۇ. ئالىملارنىڭ كۆپچىلىكى تەسبىھ ئىشلىتىشنى جائىز دەپ قارايدۇ. چۈنكى، تەسبىھ ھەدىس شەرىفلەردە بېكىتىلگەن ساننى ھېسابلاشتىكى بىر ۋاسىتە بولۇپ، زىكىر سانىنى ئېلىش قايسىبىر ۋاسىتە بىلەن ۋۇجۇدقا چىقسا مەقسەت ئادا بولىدۇ. ئۇ ئەزانغا مىكروفون ئىشلەتكەندەكلا ئۆز ئالدىغا بىر ئىبادەت ئەمەس. بىرنەچچە ساھابە كىراملەرنىڭ زىكىرنى شېغىل تاش ۋە خورما ئۇرۇقلىرى بىلەن ساناپ قىلغانلىقى بىر ھەقىقەت بولۇپ، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئۇلارنىڭ زىكىر – تەسبىھنى ساناشتا تاش ياكى ئۇرۇق ئىشلەتكىنىنى كۆرۈپ ئۇنى ئەيىبلىمىگەن. ئايرىم تاش ياكى ئۇرۇقتا ساناش بىلەن يىپقا ئۆتكۈزۈلگەن تاشلار تىزىقى بىلەن ساناشنىڭ ئوتتۇرىدا پەرق يوق. ئىلگىرىكى مۇجتەھىد ئىماملاردىن ياكى مۆتىۋەر ئۆلىمالاردىن بىرەرسىنىڭ تەسبىھنى «بىدئەت» دەپ باققىنى يوق. ئىمام ئىبنى تەيمىييەمۇ «نىيەت ساغلام بولسا، ئۇ ياخشى، مەكروھ ئەمەس» دېگەن. تەسبىھنى ئىلگىرىكى غەيرى دىن ئۈممەتلىرىدىن كىرگەن ئادەت دېيىشنىڭمۇ ئورنى يوق، چۈنكى ھازىرقى زاماندىكى بەزىلەر شۇنداق دەۋالغىنى بىلەن ئىلگىرىكى ئۆلىمالىرىمىز ئۇنداق دېمىگەن. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ ساناش ۋاسىتىسى سۈپىتىدە شەرىئىتىمىز رۇخسەت قىلغان نەرسە. بۇ سەۋەبتىن ئۇنى بىدئەت دەپ تۇرۇۋالغانلارنىڭ سۆزىگە پەرۋا قىلىنمىسىمۇ بولىدۇ. لېكىن، ئۇنى ئشىلەتكەندە، رىيادىن يىراق تۇرۇش كېرەك. ئۇنى ئىشلىتىشنى ياقتۇرمىغانلار بارمىقىنى ئىشلەتسە بولىدۇ.

25 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم! ۋىترنى ئىككى رەكئەت ئوقۇغاندىن كېيىن، تەشەھھۇدتا ئولتۇرمايلا ئۈچىنچى رەكئەتنى داۋاملاشتۇرۇش توغرىمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ۋىترنى ئوقۇش ئۇسۇللىرى ھەر خىل. ئۈچ رەكئەتنى ئىككى تەشەھھۇد، بىر سالام بىلەن ئوقۇش بار بولغىنىدەك، ئاخىرىدا بىرلا تەشەھھۇد، بىرلا سالام بىلەن ئوقۇشمۇ، ئىككى رەكئەتتە سالام بېرىۋېتىپ، ئاخىرقى رەكئەتنى ئايرىم بىر رەكئەت قىلىپ ئوقۇشمۇ بار. ھەممىسى توغرا.

26 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم! قانداق ئەھۋاللىرى؟ زاكات – سەدىقە توغرۇلۇق خېلى كۆپ پەتۋالارنى ئوقۇدۇق. باشقىلار ئوقۇمايۋاتامدۇ، بىلمىدىم. «ماۋۇ زاكاتنى خەجلەيدىغانلا بارمۇ؟» دەيدىغانلاردىن بىرىمۇ چىقمايدىغۇ؟! سورىماقچى بولغىنىم: زاكات بېرىدىغانلارنىڭ جىق بولۇشىنى تىلەش ياخشىمۇ ياكى ئۆزىنىڭ باي بولۇپ زاكاتتىن بىھاجەت بولۇشىنى تىلەشمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. «ماۋۇ زاكاتنى خەجلەيدىغانلا بارمۇ؟» دەيدىغانلار ھېلىھەم ئۈزۈلۈپ قالغىنى يوق، پەقەتلا «چاپلىشىۋېلىپ تىلەيدىغانلار»دىن ياكى مۇتكېپەنلەردىن ئۆزىنى قاچۇرغان بولۇشى مۇمكىن. ئۆزىگە ۋە مۇسۇلمانلارغا ئەڭ خەيرلىك بولغىنىنى تىلەش ياخشى.

27 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن كۈنلۈك بازارغا چىقىدىغان كىچىك بىر تىجارەتچى. ئەمما، ماللىرىمنى ئۆزۈمنىڭ ماشىنىسىدا توشۇيمەن. ماللىرىمنىڭ قىممىتى بەلكى 100 مىڭ لىرادىن ئېشىشى مۇمكىن. مەن ئۇياقتىن سېتىپ، بۇياقتىن مال تولۇقلاپ تۇرىدىغان بولغاچقا، قولۇمدا ئاساسەن جىق نەق پۇل تۇرمايدۇ. مەن زاكىتىمنى قانداق بېرىمەن؟ نۇرغۇن تىجارەتچىلەر ماڭا ئوخشاش بولۇشى مۇمكىن، شۇڭا ياخشىراق چۈشەندۈرۈپ قويغان بولسىلا، رەھمەت ئاللاھ رازى بولسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئىشلىتىۋاتقان ماشىنىغا زاكات كەلمەيدۇ. تىجارەتچى ئالدى بىلەن دەسمايىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان پۇل – پۈچەك، سودا بۇيۇملىرى، باشقا پۇل بىلەن باھالىغىلى بولىدىغان تاۋارلىرى ۋە شۇنىڭدەك قىسقا ۋاقىت ئىچىدە قايتۇرۇۋېلىشى مۇمكىن بولغان قەرزلىرىدىن ئىبارەت بارلىق ماللىرىنىڭ ھەممىسىنى قوشۇپ ھېسابلايدۇ. قولىدىكى تاۋارلارنى ھېسابلاشتا شۇ كۈنكى توپ بازار باھاسى بويىچە ھېسابلايدۇ.

ئاندىن بۇلاردىن كەلگۈسى بىر يىل ئىچىدە تۆلىشى كېرەك بولغان قەرزلىرىنى چىقىرىۋېتىدۇ.

ئاخىرىدا قالغىنىنى ھېسابلاپ، زاكات ئايرىش ئۆلچىمىگە يەتسە، قىرىقتىن بىرى (₄₀⅟) بويىچە زاكات بېرىدۇ.

28 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن كونا توڭلاتقۇ، كىرئالغۇ دېگەندەك نەرسىلەرنى ئېلىپ، ئوڭشاپ، پاكىز تازىلاپ ساتىمەن. ئامباردا نۇرغۇن كونا مال بار، بۇ ماللارغا زاكات كېلەمدۇ؟ قانداق ھېسابلايمەن؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئامباردىكى ماللار تىجارەت مېلى بولغاچقا، ئۇنى بازار باھاسى بويىچە ھېسابلاپ، ئۇنىڭ قىممىتىنى قولىدىكى نەق پۇل بىلەن قوشىدۇ، بۇلاردىن كەلگۈسى بىر يىل ئىچىدە تۆلىشى كېرەك بولغان قەرزلىرىنى چىقىرىۋېتىدۇ. قالغىنى زاكات بېرىش ئۆلچىمى يەنى 5500 دوللار قىممىتىگە يەتسە، ھەممىگە قاتارىدا %2.5 ئايرىيدۇ.

29 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم قېرىندىشىم! قىلىۋاتقان خىزمىتىڭلارنى ئاللاھ قوبۇل قىلغاي. مۇشۇ ئەملاكچى (ئۆي – مۈلۈك بېدىكى) لار ئىجارىگە بىرەر ئۆي تېپىپ بەرسە ياكى ئېلىپ – سېتىپ بەرسە، نۇرغۇن پۇل ئالىدىغان بولۇپ كېتىپتۇ. بۇنداق قىلىشى توغرىمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. كېىلشكەن بويىچە ھەق ئالغان بولسا ئەلبەتتە توغرا. بۇ ئىشمۇ جەمئىيەتتىكى ئېھتىياج ۋە رىقابەت شۇنداقلا ئەملاكچىلارنىڭ چىقىملىرىنىڭ ئاز – كۆپلۈكىگە مۇناسىۋەتلىك. خاھلىمىغانلار ئۇلارنىڭ خىزمىتىدىن پايدىلانمىسا ياكى ئازراق ئالىدىغانلارنى ئىزدىسە بولىدۇ. ئەملاكچىلارمۇ قىيىن ئەھۋالدا قالغانلاردىن ئاشۇرۇۋەتمەي ھەق ئېلىشى لازىم.

30 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىرىنچى سوئالىم: ئاپام ۋەتەندە ئاكام ۋە ئۇنىڭ ئايالى بىلەن بىللە تۇرىدۇ. ئاپامنىڭ تۇرالغۇ ۋە يېمەك – ئىچمىكى ئاكام تەرىپىدىن تەمىنلىنىدۇ، ئۆزىنىڭ كىرىمى يوق. ئەمما، ئاكام ۋە ئايالى ئاپامنىڭ قولىغا ئاپام ئۆزى سورىمىسا پۇل بېرىپ كەتمەيدىكەن. بۇنى ئاپام ئۆزى دېدى. مەن كېسەللىك سەۋەبىدىن روزا تۇتالمىدىم، فىدىيەنى ئاپامغا ئەۋەتىپ بەرسەم بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاپىڭىزنى ئاكىڭىز بېقىۋېتىپتۇ. ئەگەر ئېھتىياجى بولۇپ ئاكىڭىز پۇل بەرمىسە سىز بەرسىڭىز بولىدىغۇ! ئەلبەتتە فىديە ياكى زاكىتىڭىزنى ئاپىڭىزغا بەرسىڭىز بولمايدۇ.

31 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئۇستاز! ئاللاھ تەنلىرىنى سالامەت قىلسۇن! تۈركىيەدىن سەئۇدى ئەرەبىستانغا كۈمۈش توشۇپ ساتىدىغان تىجارەتنى قىلىشقا بولامدۇ؟ بىر قىسىم ئۇيغۇر قېرىنداشلارنىڭ بۇ سودىنى قىلىۋاتقانلىقى ۋە يامان ئەمەس پايدا ئالغىلى بولىدىغانلىقىنى بىلىپ، ئۇزۇندىن بېرى مېنىڭمۇ ھەم تەۋەككۈل قىلىپ باققۇم كەلگەن ئىدى. باشقىلاردىن ئاڭلىسام كۈمۈشنى چېگرادىن كىيىمنىڭ ئىچىگە يوشۇرۇپ ئۆتكۈزۈش كېرەك ئىكەن. شۇڭا، «بۇنداق قىلسا توغرا بولۇرمۇ؟» دەپ ئىككىلىنىپ توختاپ قالغان ئىدىم. توغرىسىنى دەپ بەرگەن بولسىلا، ئاللاھ رازى بولسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. كۈمۈش تىجارىتى بىر خىل ئەتكەسچىلىككە يېتىشى، ئاپارماقچى بولغان دۆلەتنىڭ قانۇنىغا زىت بولۇشى ۋە ۋىزا تەلەپ قىلغاندىكى «قانۇنغا خىلاپ ئىش قىلماسلىق تەئەھھۇدى»غا زىت بولۇشى مۇمكىن. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ ئىش بەكلا ئومۇملىشىپ كەتسە، ئۇيغۇرلارنىڭ خەلقئارادىكى ئوبرازىغا ۋە مىللىي دەۋاغا ئىنتايىن زىيانلىق. بۇ ئىش تېخىمۇ ئومۇملىشىپ كەتسە ئۇيغۇرلارنىڭ ھەرەمگە بېرىشىمۇ چەكلىنىشى تۇرغانلا گەپ. بۇنىڭ نەچچە ئون يىلنىڭىزى بىرقانچە مىساللىرى بار. مېنىڭچە ئۆمرەگە بارغىنىدا بىرەر قېتىم ئازراق مىقداردا ئالغاچ بارسا ھېچ گەپ بولماس. لېكىن، نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ داۋاملىق چوڭ مىقداردا توشۇشى توغرا بولماس. ئۇنىڭ ئۈستىگە بۇ ئىشنى قىلىۋاتقانلار ئارىسىدىكى دەۋا – دەستۇر، جېدەل – ماجىرالىرىمۇ ئىنتايىن كۆپىيىپ كېتىگلىك. ئوقۇغۇچىلارمۇ بۇ تىجارەتكە قىزىقىپ ئوقۇشلىرى تاشلىنىپ قېلىغلىق. كۈمۈش مۇسادىرە قىلىنىپ زىيان تارتىشمۇ ئېغىر. سەئۇدى ئەرەبىستان چېگرىسىدا نۇرغۇن ئۇيغۇرلارغا بىچارە خەلق دەپ كەڭچىلىك قىلىپ كۆز يۇمۇۋاتقان ئەھۋال بار ئىدى. كېيىن بەكلا ئەدەپ كەتكەنلىك سەۋەبتىن ھەر بىر ئۇيغۇر كەلگىنىدە ئايرىمخانىغا ئەكىرىپ يېنىنى ئاختۇرىدىغان بولۇپ كەتتى دېيىلىۋاتىدۇ. ئۇنىڭ ئۈستىگە كۈمۈش تىجارىتى قىلىۋاتقانلارنىڭ بىر قىسمى نېسى سېتىپ جازانىگە كىرىۋاتىدۇ. يەنە تېخى ئەرلەرنىڭ تاقىشى ئۈچۈن مەخسۇس لاھىيەلەنگەن كۈمۈش بىلەيزۈك، بويانلىق زەنجىر كەبى ئەرلەرگە ھارام قىلىنغان كۈمۈش زىبۇزىننەتلەرنىمۇ ساتماقتا. ئەھۋال بۇ دەرىجىگە يەتكەن تەقدىردە ئۇيغۇرلارنىڭ خەلقئارادىكى ئوبرازىغا تەسىر يەتكۈزىدىغان، ھارام ۋە شۈبھە ئارىلاشقان، خېيىم – خەتەرگە دۇچار قىلىدىغان ۋە ئۇيغۇرلارغا ھەرەمنىڭ يولىنىڭ توسۇلۇپ قېلىشىغا سەۋەب بولىدىغان بۇ ئىشنى قىلماسلىق كېرەك. ئۇنىڭ ئورنىغا كۆڭۈل خاتىرجەم بولىدىغان ئىش ۋە تىجارەت قىلىش لازىم.

32 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئۇيغۇر جامائىتىدىن تەشكىللەنگەن نەق مەيدان فىلىمغا ئېلىنىدىغان پائالىيەتلەردە ئايال كىشى رىياسەتچىلىك قىلسا جائىز بولامدۇ؟ بالىلارغا ئويۇن ئوينىتىش پىروگرامملىرى بولىدۇ، بۇ چاغدا سەھنە ئاستىدا ئەرلەرمۇ، ئاياللارمۇ ئولتۇرىدۇ. ئاللاھ ۋاقىتلىرىنى بەرىكەتلىك قىلىپ بەرسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. نامەھرەملەرگە نازكەرەشمە ئىزھار قىلماسلىق ۋە قول ئېلىشىپ كۆرۈشمەسلىكتەك ئىسلام ئادابىغا رىئايە قىلغان ئاساستا شەرئىي ھىجابلىق ئايال كىشى ئەرلەر بار سورۇندا پائالىيەتلەرگە رىياسەتچىلىك قىلسا بولىدۇ، ئەلبەتتە. سورۇندىكى ئەرلەرمۇ بىھۇدە تىكىلىپ قاراۋېرىشتىن ساقلىنىشى لازىم.

33 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاياللار ئۈزۈك تاقىغان ھالدا سىرتلارغا چىقسا بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئەلبەتتە بولىدۇ.

34 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىر ھەمشىرىمىزنىڭ يولدىشى بەك پسىخىكىلىق بېسىمغا ئۇچراپ كەتكەچكە باشقىلار: «بىرسى ساڭا ئوقۇتۇپ قويۇپتۇ» دەپتۇ، شۇنىڭ بىلەن ئۇ كىشى بىر شەيخنىڭ يېنىغا بېرىپتۇ ۋە ئۇ شەيخ: «سەندە چوڭ بىر نەزەر باركەن ۋە ئىككى ئادەم ساڭا ئوقۇتۇپ قويۇپتۇ، ئۇلار سېنىڭ يېقىنىڭدىن، ئېيتىپ بەرسەم تۇرمۇشۇڭ بۇزۇلىدۇ» دەپتۇ. ھازىر شۇ شەيخنىڭ ئالدىدا نەزەرنى يۇيىۋېتىپتۇ (تەپسىلاتىنى مەنمۇ بىلمەيمەن).

ھازىر بۇ كىشى ھەمشىرىمىزدىن «سەن ئوقۇتۇپ قويدۇڭ» دەپ گۇمان قىلىدىكەن. دىنىمىزدا شۇنداق ئوقۇتۇپ قويۇش ۋە ئوقۇتقاننى يۇيۇش دەيدىغان گەپلەر بارمۇ؟ مۇشۇنىڭغا بىر چۈشەنچە بەرگەن بولسىلىرى، ئاللاھ ۋاقىتلىرىغا بەرىكەت بەرسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. پسىخىك دوختۇرغا كۆرۈنۈشى زۆرۈر. دوختۇرلار داۋالىيالمىسا سېھىر قىلىنغان بولۇشى ئېھتىماللىق. تۆۋەندىكى پەتۋالاردىن پايدىلانسا بولىدۇ:

سېھىر قىلىنغان كىشى قانداق قىلىشى كېرەك؟

سېھىرگەرنىڭ ئالدىغا بېرىشنىڭ ھۆكمى

35 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاياللارنىڭ يۈزىدىكى تۇغما بولمىغان، كېيىن پەيدا بولغان مەڭلەرنى لازىر نۇرلۇق قەلەمدە يوق قىلىۋېتىشنىڭ دىنىمىزدىكى ھۆكمى قانداق؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. مەڭنى ئالدۇرۇشنىڭ ھۆكمى جائىز. مەڭ چېكىش ھارام.

36 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! زاكات پۇلدا ئىفتارلىق بەرسە بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. زاكات پۇلدا ئىفتارلىق بىلەن سوھۇرلۇق بەرسە بولمايدۇ. چۈنكى، داستىخاندا بايمۇ بولىدۇ. «كەمبەغەلنىلا چاقىرىدۇ» دېگەن ئەھۋالدىمۇ بولمايدۇ. چۈنكى، زاكات پۇلنى كەمبەغەلنىڭ قولىغا بېرىش كېرەك. ئۇنى ئۆزى خاھلىغان نەرسىگە ئىشلىتىدۇ.

37 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! تىنچلىقمۇ؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. بۇ يىلمۇ ياۋروپانىڭ فىتىر زاكىتى 10 ~ 15 ياۋرو بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. بۇ يىلمۇ شۇنداق. ھەر يىلى ھەربىر دۆلەتتىكى ئىسلام مەركەزلىرى 6 ياۋرودىن 15 ياۋروغىچە ئوخشىمىغان باھالاردا بەلگىلەيدۇ. ياۋروپادا ئەڭ تۆۋەن بولغاندا 10 ياۋرو ئەڭ مۇناسىپ. ئەنگىلىيەدە 7£ فوند سىترلىينى، كانادا، ئامېرىكا ۋە ئاۋسترالىيەدە 10 ~ 15 دوللار. بۇ ئوخشىماسلىقلار شۇ دۆلەتتىكى ئاشلىق باھالىرىغا مۇناسىۋەتلىك.

38 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! رامازاندا ھەممىدىن كۆپ ئەجر – ساۋابقا ئېرىشىدىغان كىشى كىم؟ روزىدارمۇ، قىيامدا تۇرغۇچىمۇ، كۆپ سەدىقە بەرگۈچىمۇ ياكى روزىدارنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ، تامىقىنى بېرىپ، ئۆزى ئىبادەت قىلالمىسىمۇ، ئۇنىڭ ئىبادەت قىلىشى ئۈچۈن چارچىغانلارمۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئەلبەتتە روزا پەرز. بۇ ھەممىنىڭ ئالدىدا تۇرىدۇ. قالغىنى نەفلە ئىبادەتلەر. بۇلارنىڭ ھەربىرىگە قاتناشقان ۋە كۈچ چىقارغانلارغا ئەجىر بېرىلىدۇ. تاماق ئەتكەن، تاماق توشۇغانلار ۋە شارائىت ھازىرلاپ بەرگەنلەرمۇ شۇ قاتاردا. ئاللاھنىڭ پەزل – مەرھەمىتىنىڭ چېكى يوقتۇر.

39 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بامدات ۋاقتىنىڭ كىرگەنلىكىنى بىلمەستىن نەرسە يېسە روزا ھېساب بولىۋېرەمدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بامدات ۋاقتىنىڭ كىرگەنلىكىنى بىلمىگەنلىكتىن روزىسى ھېساب، ئەگەر ناماز ۋاقتى كىرگەنلىكىنى بىلىپ تۇرۇپ يېيىشنى داۋاملاشتۇرسا، روزىسى بۇزۇلغان بولىدۇ، ئەلبەتتە. تەپسىلاتى مۇنۇ يازمىدا:

 https://sajiya.biz/?p=1924

40 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئۆسمۈرلۈك ۋاقتىمدا بىلىپ تۇرۇپ بۇزىۋەتكەن روزىلىرىم بار ئىدى، ئۇنىڭ ئۈچۈن فىدىيە بېرەمدىم ياكى بىرسى ئۈچۈن ئاتمىش كۈن روزا تۇتىلامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئۇ چاغ بالاغەتكە يەتمىگەن ۋاقتىڭىز بولسا، قازاسىنى قىلىشمۇ، كەففارەت بېرىشمۇ كېرەك ئەمەس. ئۇ چاغ بالاغەتكە يەتكەن چاغ بولسا، يېمەك – ئىچمەك بىلەن بۇزىۋەتكەن بولسىڭىز، بىر كۈن قازاسىنى قىلسىڭىز بولىدۇ، ئەمما كەففارەت كەلمەيدۇ. جىما بىلەن بۇزغان بولسىڭىز، بىر كۈن ئۈچۈن قازاسىنى قىلىش بىلەن 60 كۈن ئۈزۈلدۈرمەي روزا تۇتۇش كېرەك.

41 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! يېڭى روزا تۇتۇشقا باشلىغان ۋاقىتلىرىم ئىدى، ئىسسىپ كەتكەنلىكىم ئۈچۈن ۋە بەزىدە قورسىقىم ئېچىپ كەتكەنلىكى ئۈچۈن روزامنى بۇزىۋەتكەن ئىدىم. (ئېنىق ئېسىمدە يوق لېكىن پەرز بولۇپ بولغان ۋاقتىم بولۇشى مۇمكىن) قانچە قېتىم بۇزىۋەتكىنىممۇ ئېسىمدە يوق. بۇنىڭ ئۈچۈن قانداق قىلىشىم كېرەك؟ فىدىيە بېرىشىم كېرەكمۇ ياكى قازا تۇتۇشۇم كېرەكمۇ؟ قازاسىنى تۇتسام قانچىلىك تۇتىمەن؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تەخمىن قىلىپ ھېسابلاپ «ئورنىنى تولۇقلاپ تۇتۇپ بولدۇم» دەپ ئويلىغانغا قەدەر قازاسىنى تۇتىسىز.

42 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ تۈركىيەدىكى بەزى نەرسىلەرنى تاكسىت بىلەن (مۇددەتكە بۆلۈپ) سېتىش ياكى سېتىۋېلىش توغرىسىدا بىر سوئالىم بار ئىدى. مەسىلەن: بىر تېلېفون ئالماقچى بولساق، ئەسلى باھاسى 40 مىڭ تېلى بولسا، ساتقۇچى بىزگە: «3 تاكسىت بىلەن ئالساڭ 42 مىڭ تىلى، 9 تاكسىت بىلەن ئالساڭ 45 مىڭ تىلى» دەپ باھا قويسا، بىز 9 تاكسىتنى تاللاپ سېتىۋالساق جائىزمۇ؟ بىر مالنىڭ ئوخشىمىغان باھاسى مالدا رىبا شۈبھىسى كەلتۈرۈپ چىقارمامدۇ؟ ئاللاھ رازى بولسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. سىز 3 ياكى 9 تاكسىتنى تاللاپ سېتىۋالسىڭىز جائىز. بىر مالنىڭ نەق – نېسىلىكتىكى ئوخشىمىغان باھاسى مالدا رىبا شۈبھىسى كەلتۈرۈپ چىقارمايدۇ. ئەمما، ھەر قەرەلدە پۇل تۆلەش كېچىكسە كېچىكىش جازاسى شەرت قىلىنسا، كېچىكىش جازاسى جازانە بولىدۇ.

43 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم! سالامەت تۇردىلىمۇ ئۇستاز؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن! ئىفتارنى دەپ شامنىڭ جامائەت نامىزىنى تەرك ئېتىپ يالغۇز ئوقۇش دۇرۇسمۇ؟ (مەن «جامائەت نامىزى ۋاجىب» دېگەن قاراشنى دەلىل جەھەتتىن كۈچلۈك سانايتتىم) تاماق پىشىپ قالغان، ئەمما تاماق يەپ بولغۇچە جامائەت نامىزى ئاخىرلىشىپ بولىدىغان ئەھۋالدا قانداق قىلىش ئەۋزەل؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. «ئەرلەرگە جامائەت نامىزى ۋاجىب» دەپ قارىسىڭىزمۇ ئالدى بىلەن يەڭگىل ئېغىز ئېچىۋېلىپلا، نامازنى دەسلەپكى ۋاقتىدا جامائەت بولۇپ ئوقۇۋېلىش ئەۋزەل. تاماقنى تولۇق يەۋېلىپ يالغۇز ئوقۇش جائىز.

44 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ماڭا زاكات دۇرۇس بولمايدۇ، بەزەن ئىش ئورنۇمدىن مائاشىمدىن باشقا تاللا بازار كارتىسى، بەزەن ئازراق نەق پۇل تارقىتىپ بېرىدۇ، ئۇلارنى باشقىلار زاكىتىدىن بەرگەنمۇ ياكى ھەدىيەمۇ بىلەلمەيمىز، سورىسام ئۇنى بەرگەن ئىش ئىگىسىمۇ بىلمەيدىكەن، مۇشۇنداق ئەھۋالدا ئۇلارنى ئالسام بولامدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. زاكات ياكى سەدىقە ئىكەنلىكى مەلۇم بولمىسا، «شەك قىلىپ قالغان ئىشنى تاشلاش كېرەك» دېگەن مەزمۇندىكى ھەدىسكە ئاساسەن ئالمىسىڭىز ياخشى، شەكلەنمىسىڭىز ئىشلەتسىڭىز بولىدۇ. رامازانلىق ھەدىيە بولۇشىمۇ مۇمكىن.

45 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى، ياخشىمۇ؟ ھازىر يالغۇز ياشاۋاتقان نۇرغۇن ئىنسانلىرىمىزدا، مەيلى ئەر بولسۇن، مەيلى ئايال بولسۇن، چۈشكۈنلۈك، روھىي بېسىم پەۋقۇلئاددە ئېغىر، بولۇپمۇ رامازان ۋە ھېيتلاردا تولىمۇ ئېغىرلىشىدۇ. بۇ ھەقتە پەيغەمبىرىمىزنىڭ قانداق كۆرسەتمىلىرى ۋە بىزلەرگە ئۆگەتكەن قانداق دۇئالىرى بار؟ ساھابەلەر ئىچى سىقىلىپ بىئارام بولغاندا، دۇنيا مۇشەققەتلىرى ئالدىدا ئاجىز كەلگەندە قانداق قىلاتتى؟ مۇشۇ ھەقتە تەپسىلىي توختىلىپ، ئۆزلىرى ياخشى تەۋسىيەلەرنى بەرگەن بولسىلا، ئۇستاز! ئاللاھ ئەجرلىرىنى بەرسۇن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تەپسىلى توختىلىپ بولالمايمەن. ئىخچاملىسام: چۈشكۈنلۈك دەۋر كېسىلى بىزدەك ۋەتەن ۋە تۇغقانلاردىن ئايرىلغان، ئىرقىي قىرغىنچىلىق ۋە تۈرلۈك ئىنسان قېلىپىدىن چىققان زۇلۇملارغا دۇچار كېلىۋاتقان مىللەتلەردە ئومۇملاشقان بىر ئەھۋال. بۇنىڭ ئاساسلىق سەۋەبى ئۈمىدسىزلىك بىلەن تۇرمۇشنىڭ تۈرلۈك بېسىملىرىگە بەرداشلىق بېرەلمەسلىك، نامازنى ۋاقتىدا ئوقۇماسلىق ۋە باشقا گۇناھ – مەئسىيەتلەر تۈپەيلى قەلبنىڭ قاساۋەتلىشىشى. ئىسلام دىنىمىز بۇ ئەھۋالنى باشلىنىشتىلا، ھەتتا باشلانماستا، ئالدىنى ئېلىش بىلەن داۋالىغان. شۇڭا، پۈتۈن ھاياتى ئاللاھقا ئىمان ئېيتىش، تائەت – ئىبادەت ۋە ئاللاھنىڭ رەھمىتىنى ئۈمىد قىلىش بىلەن ئۆتىدىغان مۇسۇلمان كىشىنىڭ چۈشكۈنلىشىشىگە ئورۇن يوق. بېشىمىزغا كەلگەن ياخشى كۈنلەرگە شۈكۈر قىلىش بىلەن بىللە يامان كۈنلەرگە سەۋر قىلىشتىن ئىبارەت ئىككى قورال بۇ خىل بېسىم ۋە چۈشكۈنلۈككە تاقابىل تۇرۇشنىڭ ئۈنۈملۈك قورالىدۇر. بۇنىڭ ئۈچۈن تۆۋەندىكىلەر شەرتتۇر:

 1. ئاللاھقا ئىشىنىش، تايىنىش، ئۇ زاتقا قايتىش ۋە ئىلتىجا قىلىش. ھەقىقىي تەۋەككۇل قىلىش، پۈتۈن ئىشلىرىمىزنى تاپشۇرۇش، تەقدىرىگە رازى بولۇش، پەزلىنى ۋە رەھمىتىنى ئۈمىد قىلىش. قىسىنچىلىقتىن كېيىن ئاسانلىق كېلىدىغانلىقىغا، زۇلمەتتىن كېيىن تاڭ ئاتىدىغانلىقىغا ئىشىنىش. مانا بۇ دەسلەپكى ۋە ئەڭ مۇھىم دورا.

 2. ناماز. ناماز ئارقىلىق بەندە ئاللاھ تائالاغا دەردىنى تۆكىدۇ، پىچىرلىشىدۇ. ئاللاھ تائالا: ﴿ئى ئىمان ئېيتقانلار! سەۋر ۋە ناماز ئارقىلىق ياردەم تىلەڭلار!﴾(2/بەقەرە: 153) دەپ بۇيرۇغان. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەممۇ بىرەر ئىشقا بېشى قاتقاندا ناماز ئوقۇيتتى. بىلالغا: «ئى بىلال! تەكبىر ئېيتىپ ناماز بىلەن بىزنى ئارام تاپقۇزغىن!» دەيتتى. پەرزدىن باشقا نەفلە نامازلارنى بولۇپمۇ كېچىنىڭ ئاخىرقى قىسمىدا كۆپ ئوقۇش بىزگە چەكسىز ئېنىرگىيە ۋە ئارام بەخش ئېتىدۇ.

3. باشقىلارغا ياردەم بېرىش، ھاجىتىنى راۋا قىلىش، قەرزىنى تۆلەش، قورسىقىنى تويغۇزۇش، يېتىم – يېسىرلارنىڭ بېشىنى سىلاش… ئۇلارنىڭ دۇئالىرىنى ئېلىش. بۇنى قىلغاندا ئاللاھ تائالا كۆڭلىمىزگە خۇشاللىق پەيدا قىلىپ، غەم – غۇسسەلەردىن خالاس قىلىدۇ.

4. ئىستىغفار ئېيتىش، تەسبىھ، تەكبىر، تەھلىل قاتارلىق زىكر ۋە يۇنۇس ئەلەيھىسسالامنىڭ دۇئاسىدەك قۇرئاندا كەلگەن دۇئالارنى داۋاملىق قىلىپ تۇرۇش، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمگە دۇرۇد – سالام يوللاپ تۇرۇش. ئاللاھ تائالا دەيدۇ: ﴿ئىمان ئېيتقانلارنىڭ دىللىرى ئاللاھنى ياد ئېتىش بىلەن ئارام تاپىدۇ، بىلىڭلاركى، دىللار ئاللاھنى ياد ئېتىش بىلەن ئارام تاپىدۇ﴾(13/«رەئد: 28).

5. ياخشى كىشىلەر بىلەن ئارىلىشىپ، ياخشىلىقتا ھەمكارلىشىش. بۇ ئارقىلىق يالغۇز قالمىسا، بولمىغۇر ئوي – خىياللاردىن خالاس بولىدۇ. پەيغەمبىرىمىز ۋە ئۇ زاتنىڭ ساھابەلىرى ئىخلاس بىلەن مۇنداق دۇئالارنى ئوقۇپ تۇرۇش ئارقىلىق چۈشكۈنلۈكتىن ۋە سىقىلىشتىن خالاس بولاتتى. مەسىلەن: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ الْعَظِيمُ الْحَلِيمُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَرَبُّ الأَرْضِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ»، «يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ بِرَحْمَتِكَ أَسْتَغِيثُ ، أَصْلِحْ لِي شَأْنِي كُلَّهُ ، وَلاَ تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ»، «اللَّهُمَّ رَحْمَتَكَ أَرْجُو فَلاَ تَكِلْنِى إِلَى نَفْسِى طَرْفَةَ عَيْنٍ وَأَصْلِحْ لِى شَأْنِى كُلَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ»، «اللهُ رَبِّى لاَ أُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا»، «اللَّهُمَّ إِنِّي عَبْدُكَ، وَابْنُ عَبْدِكَ، وَابْنُ أَمَتِكَ، نَاصِيَتِي بِيَدِكَ، مَاضٍ فِيَّ حُكْمُكَ، عَدْلٌ فِيَّ قَضَاؤُكَ، أَسْأَلُكَ بِكُلِّ اسْمٍ هُوَ لَكَ، سَمَّيْتَ بِهِ نَفْسَكَ، أَوْ أَنْزَلْتَهُ فِي كِتَابِكَ، أَوْ عَلَّمْتَهُ أَحَدًا مِنْ خَلْقِكَ، أَوِ اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَكَ، أَنْ تَجْعَلَ الْقُرْآنَ رَبِيعَ قَلْبِي، وَنُورَ بَصَرِي، وَجِلاءَ حُزْنِي، وَذَهَابَ هَمِّي»، «لاَ إِلَهَ إِلا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ»، «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ وَالْعَجْزِ وَالْكَسَلِ وَالْبُخْلِ وَالْجُبْنِ وَضَلَعِ الدَّيْنِ وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ».

دىققەت قىلىشقا تېگىشلىكى، مەزكۇر دۇئا ۋە دۇرۇدلارنى ئۇزۇن مۇددەت ئىزچىل قىلىشى، نەتىجە كۆرۈشكە ئالدىراپ كەتمەسلىكى كېرەك.

46 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم قېرىندىشىم! توپقا بىرەر نەرسە يوللاپ بولغۇچە دەرھاللا يۇيۇۋېتىدىكەنسىلە، بۇ ياخشى مەزمۇنلارنى توپقا ئەۋەتىپ قويساق ئومۇمىي مۇسۇلمانلار پايدىلىنىپ قالسا گۇناھ بولامدۇ؟…

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ھەرقانداق ياخشى مەزمۇن بولسىمۇ، ھەرقانداق چاغ ۋە سورۇندا تارقاتسا ياكى سۆزلەۋەرسە بولمايدۇ. ھەربىر توپنىڭ ياكى ئورۇننىڭ ئۆزىگە يارىشا تۈزۈمى، ئادابى بولىدۇ. باشقۇرغۇچىلارغا ئىتائەتسىزلىك قىلىپ تۈزۈمنى بۇزۇپ، ئومۇمنىڭ ئۈنۈملۈك پايدىلىنىشىغا توسقۇنلۇق قىلىش گۇناھ ئەلبەتتە. سىزمۇ توپ قۇرۇپ، توربەت ياساپ، ئومۇم مۇسۇلمانلارغا ياخشى مەزمۇنلارنى خاھلىغىنىڭىزچە تارقىتىڭ. باشقىلارنىڭ دىققىتىنى بۇزۇپ، ئىشىغا پۇتلىكاشاڭ بولماڭ! ئىلىم سورۇنىنى پاتپاراق قىلماڭ! ئەدەبنى لازىم تۇتۇڭ!

47 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مېھماندارچىلىقتا ئەر، ئاياللار بىر ئۈستەلدە ئولتۇرۇپ تاماق يېيىشنىڭ ھۆكمى نېمە؟ بەزى ئۆيلەرگە بارغىنىمىزدا بۇنداق ئولتۇرۇشقا مەجبۇر بولۇپ قالىدىكەنمىز. بۇ چاغدا قانداق قىلىشىمىز كېرەك؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇنىڭدىن ساقلىنىش لازىم. ئۇرۇق – تۇغقانلار ئارا خاتىرجەم مۇھىت بولغىنىدا، ئىنتايىن تار دائىرىدە رۇخسەت. مەجبۇر بولۇپ قالغاندا، دىنىمىزدىكى سورۇن ئەدەبلىرىگە رىئايە قىلىش، ھايالىق بولۇش لازىم.

48 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! رامازان ئېيىڭىز مۇبارەك بولسۇن! رامازاندا قىلغان ئىبادەتلىرىڭىز قوبۇل بولسۇن! ئامىن… سوئال: ئۆزىنىڭ سېتىۋالغان ئۆيىگە زاكات كېلەمدۇ؟ ئۆزى ئىجارىگە ئولتۇرۇپ ئۆيىنى باشقىلارغا ئىجارىگە بەرسىچۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. سىزنىڭمۇ رامازان ئېيىڭىز بەرىكەتلىك بولسۇن! ئاللاھ تائالا سىزنى تائىتىگە ۋە ياخشىلىقلارغا مۇۋەففەق قىلسۇن! ئولتۇرىدىغان ياكى ئۆزى ئولتۇرۇش ئۈچۈن سېتىۋالغان ئۆيىگە زاكات كەلمەيدۇ. ئۆزى ئىجارىگە ئولتۇرۇپ ئۆيىنى باشقىلارغا ئىجارىگە بەرسە، ئىجارىگە بەرگەن ئۆينىڭ ئانا پۇلىغا زاكات كەلمەيدۇ. ئىجارىدىن كىرگەن كىرىم بىلەن يېنىدىكى پۇلغا (نىسابقا يەتسە) %2.5 زاكات كېلىدۇ.

49 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئەرلەرنىڭ بوينىغا ئاسىدىغان ۋە قولىغا سالىدىغان زەنجىرلەرنى ئېلىپ – سېتىش ھاراممۇ؟ ئەگەر ھارام بولسا، بۇنى بىر يەردىن يەنە بىر يەرگە كىراغا ئاپىرىشمۇ ھارام بولىدۇ. ھارام بولسا، بۇنىڭ دەلىلى قايسىدۇ؟

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئەرلەرنىڭ بوينىغا ئاسىدىغان ۋە قولىغا سالىدىغان زەنجىرلەرنى ئېلىپ – سېتىش ھارام. بىر يەردىن يەنە بىر يەرگە كىراغا ئاپىرىشمۇ ھارام. چۈنكى، بۇ ئەرلەرنىڭ تاقىشى ھارام قىلىنغان زىبۇزىننەت. ھەدىستە پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ئاياللارغا ئوخشىۋالغان ئەرلەرگە لەنەت قىلغان.

50 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! «كۈمۈش زىبۇزىننەتنى نېسى ساتسا بولمايدۇ، جازانە بولىدۇ» دېسە، سەئۇدىيدىكى تىجارەتچىلەر: «ئۈزۈك ۋە ئاياللارنىڭ زىبۇزىننەتلىرى ساپ كۈمۈش ئەمەس، ئارىلاشما كۈمۈش، شۇڭا نېسى قىلسا بولىدۇ» دەيدىكەن. يەنە بىر قىسمى: «بۇ ماللارنىڭ يېرىمى كۈمۈش، يېرىمى تاش» دەپ تۇرۇپ، يېرىمىنى نەق بەرسە، يېرىمىنى نېسى قىلسا بولىدۇ» دەيدىكەن. مۇشۇنىڭغا بىر ئوچۇق پەتۋا بېرىشلىرىنى ئۈمىد قىلىمەن.

جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. قۇرۇق گەپ. ھەرقانداق ئالتۇن ۋە كۈمۈش زىبۇزىننەتكە مەلۇم پرسەنتتە باشقا ماددا قوشۇلمىسا زىبۇزىننەت ياسىغىلى بولمايدۇ. ھازىر توشۇۋاتقان زىبۇزىننەتلەر %92 لىك. بۇ %60 بولسىمۇ بەرىبىر، بۇ كۈمۈش. مەيلى قانچە پرسەنتلىك بولسۇن، ئالتۇن – كۈمۈشنى ۋە زىبۇزىننەتلىرىنى نېسى سېتىشقا بولمايدۇ.