501 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم، ئۇستاز! ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. مېنىڭ ئىككى يىللىق 30 گرامغا توشقان ئالتۇنلىرىم بار ئىدى، ئۈچ ئاي بولدى مىقدارى كۆپىيىپ 52 گرام بولدى ھەم 4 مىڭ دوللار پۇلۇم بار. بۇ پۇلغىمۇ بىرنەچچە ئاي بولدى. «زاكاتنى يىلغا توشقۇزۇپ بېرىش كېرەك» دەپ ئوقۇغانىدىم. مەن بۇ يىل زاكات بېرىمەنمۇ ياكى كېلەر يىلى بەرسەم بولامدۇ؟ «ئايالى زاكاتنى ئېرىگە بەرسە بولىدۇ» دەپ ئاڭلىدىم. بۇ توغرىمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. 85 گرام مىقداردىكى ئىقتىساد مەيلى دوللار بولسۇن، مەيلى ئالتۇن بولسۇن، قولغا كىرىپ بىر يىل ئۆتكەندىن كېيىن ئاندىن زاكات ئايرىش كېرەك بولىدۇ. ئەگەر 30 گرام ياكى 50 گرام ئالتۇن بولسىمۇ بىر يىل ئۆتسە زاكات كەلمەيدۇ. ئەمما، 4 مىڭ دوللار بىلەن قوشۇپ بىللە شۇ ھالەتتە بىر يىل ئۆتكەن بولسا زاكات كېلىدۇ. زاكاتنى ئەرگە (ئەر زاكاتقا لايىق بولغان تەقدىردە) بەرسە بولىدۇ.
502 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ ئۇستاز! ئەھۋاللىرى ياخشىمۇ؟ ئاللاھنىڭ سالامى، رەھمىتى، بەرىكىتى سىلىگە ۋە ئائىلىلىرىگە بولسۇن. بۇ ئۇلۇغ ئايدا قىلغان ئەمەل – ئىبادەتلىرىنى ئاللاھ فىردەۋس جەننەتلىك ياخشى ئەمەللەردىن قىلىپ بەرسۇن، ئامىن. ئۇستاز! دوللارنى لىرا ھېسابلاپ زاكات ئايرىمدۇق؟ ئازراق دوللار، ئالتۇن بىلەيزۈك زىننەتلىرىمنى لىراغا ھېسابلاپ، قولۇمدا 563587 لىرا پۇل بارتى. قانچە پۇل زاكات بەرسەم بولىدۇ؟ مۇشۇنى ئايرىپ بەرگەن بولسىلىرى ئۇستاز! ئاۋارە قىلىپ قالدىم، ھېساب چىقىرىشنى بىلەلمەي قالدىم. ئاللاھ ھەسسىلەپ ئەجىرلىرىنى بەرسۇن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. تىنچلىق ئەلھەمدۇلىللاھ، ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. سىلىگە قايسىسى قولايلىق بولسا شۇنى قىلسىلا بولىدۇ. ئالتۇننى، دوللارنى ھەممىنى لىراغا سۇندۇرۇپ، لىرا بويىچە بەرسىلە بولىدۇ. مۇشۇ 500 نەچچە مىڭ لىراغا قىرىقتىن بىر (2.5%) زاكات ئايرىيلا. بۇ ساننى قىرىققا بۆلسىلە، قىرىقتىن بىرى زاكات ئايرىيدىغان مىقدار شۇ بولىدۇ.
503 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. مېنىڭ ئىككى بالام بار. ئەر – ئايال ئىككمىز مەسلىھەتلىشىپ ئىككى بالا بىلەن توختىساق، شەرىئەتتە گۇناھ بولامدۇ؟ شەرئىي جاۋاپ ئالاي دېگەنىدىم.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام. قورساق كۆتۈرۈشنىڭ ئالدىنى ۋاقىتلىق ئېلىپ تۇرسىڭىز بولىدۇ. تۇغماس قىلىۋېتىش ھارام.
504 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ ئۇستاز! ئاياللارنىڭ ئالماس مۇجەۋھىراتلىرىغا نەچچىلىك بولسا، قانچە پىرسەنت زاكات بېرىمىز؟ مەسىلەن قىممىتى 8000 دوللار ئەتراپىدىكى مۇجەۋھەرات ئالماسقا نەچچىلىك زاكات كېلىدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. ئاياللارنىڭ ئالماس مۇجەۋھىراتلىرىغا زاكات كەلمەيدۇ، ئالتۇنلىرىغا 85 گرامغا يەتسە زاكات كېلىدۇ.
505 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىر ئايچە بولدى ئايالىم قورساق كۆتۈرگەنىدى. ئون نەچچە كۈننىڭ ياقى مەن بىلەن روزا تۇتۇۋاتقانىدى. نەچچە كۈن بولدى كۆڭلى ئېلىشىپ، ياندۇرۇپ بەك ئاۋارە بولۇپ كەتتى. بۇ ئەھۋالدا روزا تۇتۇۋېرەمدۇ ياكى بەك بولالمىسا قازا قىلىۋېتىپ، كېيىن قازاسىنى تولۇقلاپ تۇتۇۋالسا بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام. ھامىلىدار ئۆزى بىئارام بولسا ياكى بالىغا روزىنىڭ تەسىرى بولۇپ قالارمىكىن دەپ ئەنسىرىسە، روزا تۇتماي، كېيىن بالىنى تۇغۇپ بولغاندىن كېيىنكى ۋاقىتلاردا قازاسىنى تۇتۇۋالسا بولىدۇ.
506 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى، سالامەت تۇردىلىمۇ؟ يولدىشىم بىلەن بىز تۇرمۇشتا كېلىشەلمەي ئاجرىشىپ كەتتۇق. بىرسى 2 يېرىم ياش، يەنە بىرسى بىر ياش ئىككى بالام بار. سۆزۈمنى بەرگەندىن كېيىن گەپ – سۆز يوق يوقاپ كەتتى. مەن ھازىر ئاپامنىڭ قېشىدا تۇرۇۋاتىمەن. مۇشۇنىڭغا قارىتا بىر پەتۋا بەرگەن بولسىلا. ھازىرقى ۋاقىتتا مېنىڭ ئىددەت ھەققىم، بالىلارنىڭ نەپىقىسى قانچە پۇلدىن ھېسابلىنىدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق ئەلھەمدۇلىللاھ. ئاللاھ سالامەت، خاتىرجەم قىلسۇن. تالاق قىلغاندىن كېيىن گەپ – سۆز قىلمايلا يوقاپ كەتسە بولمايدۇ. ئەلۋەتتە بۇ ئەھۋالدىمۇ بىر ئەھلى ئىلىم ئارىلىشىپ، بىر سورۇندا جەم بولۇپ، ھەر ئىككى تەرەپنىڭ ھەممە ھەق – مەسئۇلىيەت، مەجبۇرىيەتلىرىنى بايان قىلىپ بېرىشى كېرەك. بۇ ئەھۋالدا ئەر ئايال كىشىگە ئىددىتى توشقۇچە پۈتۈن تۇرمۇش چىقىمىنى قىلىپ بېرىدۇ. ئاندىن ئايالنىڭ ئىددىتى توشقاندىن كېيىنمۇ بالىلارغا ئۇلار چوڭ بولۇپ توي قىلىپ، ئۆزىنىڭ تۇرمۇشىنى يولغا سالغۇدەك بولغۇچە، تۇرمۇش چىقىمى بولسۇن، مەكتەپ چىقىمى بولسۇن، داۋالىنىش چىقىمى بولسۇن ھەممىسىنى ھەل قىلىپ بېرىش مەجبۇرىيىتى بار. بۇنى ھازىرلا مۇنچە پۇل دەپ بېكىتكىلى بولمايدۇ، بەلكى ئەرنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ، تۇرمۇش شارائىتىغا قاراپ، بالىلارنىڭ ئېھتىياجىغا قاراپ بەلگىلەش لازىم. شۇنىڭ ئۈچۈن بۇنى بىر ئەھلى ئىلىم بىر تەرەپ قىلىپ قويۇشى كېرەك. ئەرمۇ «ياق، ئەھۋال بۇنداق ئەمەستى» دەپ تۇرۇۋالماسلىقى ئۈچۈن، شۇ سورۇنغا كېلىپ، ئۆزىنىڭ ھەممە ئەھۋالىنى ئېيتىپ، ئاخىرقى ھۆكۈمنى ئاڭلىشى كېرەك.
ئەر يوقاپ كەتكەن بولسا، سىلى ئەرنىڭ ئۇ كىشىنى تونۇيدىغان ئاغىنە – بۇرادەرلىرى ياكى يۇرت چوڭلىرى، ئەھلى ئىلىملەر ئارقىلىق شىكايەت قىلىپ، ئۇنى چاقىرتىپ ئەكىلىپ، بۇ ئىشنى چىرايلىق بىر تەرەپ قىلىشنى تەلەپ قىلسىلا بولىدۇ.
507 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھ ئۇستاز! ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. كاناي ۋە ئۆپكە شاخچىلىرىدا تۇرۇپ قالغان بەلغەمنى بوشىتىدىغان بۇخار (ھور) نى ئىشلەتسە روزا بۇزۇلامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ نەپەسلىنىش جىھازىنى ئىشلەتكەندە، بەزى دورا سۇيۇقلۇقىنى پارغا ئايلاندۇرۇپ نەپەس يولىغا كىرگۈزىدىغان ئىش بار. بۇ ھەقتە بەزى ئالىملار: «روزىنى سۇندۇرىدۇ» دەپ قارىسا، لېكىن كۈچلۈك قاراشتا روزىنى سۇندۇرمايدۇ. چۈنكى، بۇ دورا نەپەس يولىغا كىرىدۇ، يېمەك – ئىچمەك يولىغا كىرمەيدۇ. شۇڭا: «روزىنى سۇندۇرمايدۇ» دەيمىز.
508 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھ ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. مېنىڭ بىرقانچە سوئاللىرىم بار ئىدى:
1) مەن تېۋىپلىق بىلەن شۇغۇللىنىمەن. بەزىدە ئالدىمغا كەلگەن بىمارلار ئىقتىسادى قىيىنچىلىقى بولغانلىقى تۈپەيلىدىن، مەن يېزىپ بەرگەن دورىنى سېتىۋېلىشقا قۇربى يەتمەي قالىدىكەن. شۇنىڭ بىلەن ئۆزىدىن سوراپ، زاكات دۇرۇس كېلىدىغان بولسا، ئۇ دورىنى زاكاتقا ھېسابلىۋېتىمەن. سورايدىدىغىنىم: دورىنى زاكاتقا ھېسابلىغاندا، دورا پۈتۈپ چىققان باھادا ھېسابلايمەنمۇ ياكى مەن ساتىدىغان باھادا ھېسابلىشىم كېرەكمۇ؟
2) بىر قېتىم بىر بىمار بىلەن تېلېفوندا پاراڭلىشىپ، كېسەللىك ئەھۋالىنى ئۇققاندىن كېيىن، ئۇنىڭغا 700 دوللارلىق دورا يېزىپ بەردىم. دورىنى ئالغىلى كەلگەن چاغدا، يېنىدا پەقەت 300 دوللار پۇل بارلىقىنى ئېيتتى. سوراپ زاكات دۇرۇس كېلىدىغانلىقىنى ئۇققاندىن كېيىن، كەملىگەن 400 دوللارنى زاكاتقا ھېسابلىۋەتتىم. بۇ ئىشتا دەسلەپتە مەن دورىنى سېتىپ بولۇپ، كېيىن ئەھۋالنى ئۇققاندىن كېيىن زاكاتقا ھېسابلىغانلىقىم ئۈچۈن، بۇ دۇرۇس بولامدۇ؟
3) ئوغۇل 20 ياشتىن ئېشىپ، ئۆزى پۇل تاپالايدىغان بولغان چاغدا، دىنىي ئوقۇشقا ئاتلانغان بولسا، دادىسى ئۆزىنىڭ زاكىتىدىن ۋە باشقىلار ئەكىلىپ بەرگەن زاكاتتىن بەرسە بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق. 1) مۇسۇلمان بىمار دورىسىنى سېتىۋالالمايدىغان بولسا، دورىسىنى زاكاتقا ھېسابلاپ بەرسە بولىدۇ. بۇنىڭ ئۈچۈن دورا ئادەتتىكى كىشى خاھلاپ ئىستېمال قىلىپ تۇرىدىغان ئىختىيارىي دورا بولماي، داۋالىنىش ئېھتىياجىغا زۆرۈر بولغان دورا بولۇشى، زاكات بەرگۈچىنىڭمۇ ساتالماي قالغان دورىنى زاكاتقا ھېسابلاپ قولدىن چىقىرىۋېتىش ياكى كۆپ ئوبوروت قىلىش ياكى كۆپ دورا يېزىپ بېرىشتەك بىرەر غەرىزى ئارىلاشمىغان بولۇشى شەرت. دورىنىڭ باھاسى پۈتۈپ چىققان باھاسىدىمۇ، پارچە سېتىش باھاسىدىمۇ ئەمەس، توپ سېتىش باھاسىدا ھېسابلانسا مۇناسىپ. 2) بىر قىسىم ئالىملارنىڭ نەزەرىدە زاكاتقا ھېساب بولىدۇ. 3) دادىسى ئوقۇۋاتقان ئوغلىغا ئۆزىنىڭ ياكى باشقىلارنىڭ زاكىتىدىن بەرسە بولمايدۇ. بەزىبىر ئەھۋاللاردا باشقىلارنىڭكىنى بەرسە بولىدۇ. تەپسىلاتىنى مۇنۇ پەتۋادىن كۆرۈڭ: https://sajiya.biz/?p=2787&uls=uu
509 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھ ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ھازىر تۈركىيەنىڭ «گاز»، «ماي» دېگەندەك ئايروپىلان ياسايدىغان يەرگە مەبلەغ سالساق شەرىئەتتە بولامدۇ ياكى جازانىگە كىرەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق. بۇ تۈرلۈك گاز ۋە ئايروپىلان شىركەتلىرىگە ياتىرىم ئېلانلىرى قويمىچىلىقتىن ئىبارەت. سوراپ ئېنىقلاش نەتىجىسىدە تەبىئىي گاز شىركىتىنىڭ ئۇنداق ياتىرىم ئىشى يوقلۇقى مەلۇم بولدى. بۇ ئىنتايىن پۇختا قۇرۇلغان تۇزاق. شۇڭا، جىمى قېرىنداشلارنىڭ قويۇلۇپ كەتمەسلىكى ئۈچۈن ئاگاھلاندۇرۇش كېرەك.
510 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھ ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئايالىمنىڭ ئاغزى بەك يامان. ماڭا گەپ – سۆزلەردە بەك ئازار بېرىدۇ، ئاغزىدىن پەقەت ياخشى گەپ چىقمايدۇ. توي قىلغاندىن بېرى ئوخشاش ئوڭشالمىدى. مەن سەبىر قىلىپ بولالماي، پەتىۋا سورىماقچى سىلىدىن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق. تالاق قىلىشقا ئالدىرىماي، ئالدى بىلەن نەسىھەت قىلىپ بۇ يامان ئىشتىن ئاگاھلاندۇرش، بۇ قىلىقنىڭ ئېغىر گۇناھ ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈپ قويۇش لازىم. بۇمۇ كار قىلمىسا، ياتاقنى ئايرىپ بىر مۇددەت تۇرۇش. بۇمۇ كار قىلمىسا، ئىككى ئائىلەنىڭ چوڭلىرىنى ئارىغا سېلىش لازىم. ئوڭشالسا ئوڭشالدى، ئوڭشالمىسا ئايالنى تالاق قىلىۋەتسە بولىدۇ.
511 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھ ئۇستاز! دىنىمىزگە مۇناسىۋەتلىك سوئاللارغا بەرگەن قايىل قىلارلىق پەتىۋالىرىدىن ھەممىمىز مەنپەئەتلىنىپ كېلىۋاتىمىز، سىلىگە كۆپتىن كۆپ رەھمەت. ھازىر سورىماقچى بولغىنىم: «بىدئەت ئەمەل قىلغان كىشى كاپىر، مۇشرىك بولۇپ كېتەمدۇ؟» دېگەن تېمىدا بولماقچى. ئۆزلىرىگە مەلۇم بولغىنىدەك، تۈركىيەدە دىيانەت باش بولۇپ ۋە ھەر قايسى جامائەتلەر ئۇنىڭغا ئەگىشىپ ياكى ئۆز ئىچىدىكى ئۆلىمالار بەرگەن پەتىۋا بىلەن مەۋلۇد كېچىسى (Mevlid Kandili)، بارات كېچىسى (Berat Kandili) قاتارلىق دىنىي بايراملارنى تەبرىكلەپ كېلىۋېتىغلىق. مەسىلەن، ئىستانبۇلدا بىزنىڭ ئۆينىڭ يېنىدىكى جامەگە نورمال كۈنلەردە ئاتمىش، يەتمىش جامائەت يىغىلىپ ناماز ئوقۇغان بولسا، مەۋلۇد كاندىلى، بارات كاندىلى قاتارلىق ئالاھىدە كۈنلەردە تۆت، بەش مىڭ جامائەت يىغىلىدۇ، نامازشام بىلەن خۇپتەن ناماز ئارىلىقىدا ئىمام تەسىرلىك ۋەز – نەسىھەت، خۇتبىلەر بىلەن جامائەتكە خىتاب قىلىشقا ئوبدان پۇرسەت بولىدۇ. تۈرك ئۆلىمالار شەئبان ئېيىنىڭ 15 – كۈنى كېچىسى توغرۇلۇق «كۇتۇبى سىتتە»دە تىلغا ئېلىنغان ئىبنى ماجە «ئىقامە» 191 – نومۇرلۇق ھەدىسنى دەلىل قىلىپ تۇرۇپ، بۇ ئىبادەتنىڭ مۇستەھەب ئەمەل ئىكەنلىكىنى تەكىتلىشىدۇ. بۇنىڭ ئەكسىچە ئەرەبىستان تەرەپتىكىلەر بۇ ئەمەلنى بىدئەت دەپ چەكلەيدىغان بولغاچقا، تۈركىيەدە ئوقۇغانلار بىلەن مەدىنەدە ئوقۇغانلار ئارىسىدا مۇشۇ ئىش سەۋەبلىك مۇنازىرە، جېدەل ۋە تالاش – تارتىشنىڭ پىلتىسىغا ئوت يېقىلىدۇ – دە، چەتئەلدىكى ئۇيغۇر مۇسۇلمانلىرى مۇنچە گۇرۇھقا بۆلۈنۈپ، بىر – بىرىنى تەكفىر قىلىشىدۇ. ئەرەبىستاننىڭ پەتىۋاسىغا تۈركىيە تەرەپتىكىلەر قايىل ئەمەس، تۈركىيە تەرەپتىكىلەرنى بولسا ئەرەبىستاندا مەدىنەدە ئىلىم تەھسىل قىلغانلار ئازغۇنغا چىقىرىشىۋاتقان بىر ئېچىنىشلىق ۋەزىيەت شەكىللىنىدۇ. بۇنىڭ تەسىرىدە ياۋروپادا ياشاۋاتقان بەزى ئۇيغۇرلارمۇ تۈركلەرنىڭ جامەسىگە بارسا، تۈركلەر كۆزىگە «ئازغۇن مۇشرىك» كۆرۈنۈۋاتقان، باشقا جامە تېخى تاپالمىغان، شۇنىڭ بىلەن ئىبادەتتىن يىراقلىشىپ تەنھا ياشايدىغان ئەھۋالمۇ يوق ئەمەس. ۋەتەندە خەلقىمىز دىنسىزلاشتۇرۇش دولقۇنىدا غەرق بولاي دەپ قېلىۋاتقان خەتەرلىك پەيتتە، چەتئەلدىكىلەر «بىدئەت تازىلايتتۇق» دەپ خەلقنى ئىبادەتتىن توسۇۋاتقان ئەھۋالغا سىلە قانداق قارايلا؟ مەۋلۇد تەبرىكلىگەن، بارات تەبرىكلىگەنلەر ئازغۇن مۇشرىك بولۇپ، دىندىن چىقامدۇ؟ بىز بۇ ئىشقا قانداق پوزىتسىيە تۇتساق، لىللا ئىش قىلغان بولىمىز؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. مەۋلۇد تەبرىكلەشكە ئوخشىغان پەزىلەتلىك ئەمەللەر قاتارىغا كىرگۈزۈشتە ئالىملار ئوخشىمىغان قاراشتا بولغان ئىشلار بولسا «كافىرغا چىقىرىۋېتىدىغان بىدئەت» دائىرىسىگە كىرمەيدۇ. شۇڭا، ئۆزىمىز ئەمەل قىلىشتا «بىدئەت» دېيىلگەن ئىشلاردىن يىراق تۇرۇپ، «توغرا» دەپ قارالغاننى قولدىن بەرمەي، بۇ تۈرلۈك ئىشلاردا كۆپ دەتالاش قىلماي، كافىرغىمۇ چىقارماي، ئاللاھ تائالادىن توغرىغا تەۋفىق تىلەش لازىم. چۈنكى، بۇ تۈرلۈك دەتالاش قىلىنىدىغان ئەمەللەرنىڭ كۆپىنچىسى ئېنىق پەرز ۋە سۈننەت ئەمەللەردىن ئاشقان ئىشلار بولغاچقا، ئېنىق پەرز بىلەن ئېنىق سۈننەتنى چىڭ تۇتساق يېتەرلىك.
512 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! دوللار مەبلەغ سېلىپ كۆپەيتىش مەقسىتىدە يەم – خەشەك بىلەن سۈت ئىنەكلىرىنى بېقىۋاتقان ئىدىم، چىشى موزايلار ئۆزۈمگە قالىدۇ، ئەركەك موزايلارنى يوغىنىتىپ سېتىپ، پۇلىغا يەم – خەشەك ئالىمەن. زاكاتنى قانداق ھېسابلاشنى بىلەلمىدىم. سەرمايەم دوللار بولغاندىن كېيىن دوللار بويىچە ھېساپ قىلسام توغرا بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. سىزنىڭ قىلىۋاتقىنىڭىز ئىككى ئىشنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ: بىرى، سۈت ئىنەكلىرىنى بېقىپ سۈت ئىشلەپچىقىرىش. يەنە بىرى، كالىنى موزايلىتىپ ئاۋۇتۇپ (چىشىسىنى سۈت ئىشلەپ چىقىرىشقا ئېلىپ قېلىپ) ئەركەكلىرىنى سېتىش.
بۇ ئەھۋالدا سۈت ئىشلەپ چىقىرىش ۋە موزايلىتىشقا باققان چىشى كالا ۋە تۇغۇلۇپ ئۇنىڭغا قوشۇۋېتىلگەن چىشى موزايلار تىجارەت تاۋارلىرى دائىرىسىگە كىرمەيدۇ. يىل بويى ياكى يىلنىڭ كۆپ قىسمىدا يەم – خەشەك بىلەن بېقىلىدىغان بولغاچقا، ئۇنىڭغا زاكات كەلمەيدۇ.
ئىشلەپ چىقارغان سۈت بىلەن سېتىلغان موزايلارنىڭ پۇللىرى يەم – خەشەككە ۋە باشقا چىقىملارغا سەرپ قىلىنىپ، قولىڭىزدا بار نەق پۇل 85 گرام ئالتۇن قىممىتىدىكى (بۈگۈنكى باھادا) $6000 گە ياكى شۇنىڭ قىممىتىگە يەتسە، قولىڭىزدا بار نەق پۇلغىلا قىرىقتىن بىرى (%2.5) نى زاكات ئايرىيسىز. ۋەللاھۇ ئەئلەم.
513 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئابدۇلئەزىز ئاكا! شىركەتلەر بانكىلار بىلەن ھەمكارلاشقاندا (خىزمەتچىلەرنىڭ مائاشىنى شۇ بانكىدىن بېرىش ئۈچۈن) بانكا شىركەتكە مەلۇم مىقداردا پۇل (Promosyon) بېرىدىكەن. بۇ پۇلنى شىركەتلەر خىزمەتچىلىرىگە تارقىتىپ بېرىدىكەن. بۇ پۇلنى ئىشلىتىش جائىزمۇ؟ جائىز بولمىسا قانداق بىرتەرەپ قىلسا ياخشى؟ مۇشۇنىڭغا پەتىۋا بەرگەن بولسىڭىز، ئاللاھ رازى بولسۇن!
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بانكىلار مائاشقا ئىشلەيدىغانلارغا مائاشلىرىنى ئۆزىدىن ئېلىشنى تاللىغانلىقى ئۈچۈن بېرىدىغان پروموسيون جازانەدۇر. بۇنى مائاش بەرگۈچى ئورۇن تاللىسۇن ياكى مائاش ئالغۇچى تاللىسۇن ئوخشاش. چۈنكى، بانكا مائاش پۇلنى بىرنەچچە كۈن جازانە ئىشلىرىغا ئىشلىتىۋالغانلىققا قارىتا بۇنى ئۆسۈم شەكلىدە بېرىدۇ. شۇڭا، مائاش ئالغۇچى بۇنى ئۆزىنىڭ مەنپەئەتلىنىشىگە ياتىدىغان ھەرقانداق بىر ئىشقا خەجلىمەي، بانكىغىمۇ تاشلاپ قويماي، پېقىر – مىسكىنلەرگە بېرىۋېتىش ئارقىلىق ئۇنىڭدىن قۇتۇلۇش كېرەك. ۋەللاھۇ ئەئلەم.
514 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ھازىر كۇۋەيتتۈرك بانكىسىدا ھېساب ئاچقۇزۇش ئۈچۈن ئالدىن پۇل تۆلەپ ئاچقۇزۇش كېرەككەن 6000 تېلى. بۇ پۇلنى 6 ئايدىن كېيىن ئالالايدىكەنمىز، لېكىن يەنە بىر ھېساب ئېچىش باركەن، بانكىدىكىلەر ئۇنى: «ياتىرىم» دەيدۇ. بىز ھەر ئايدا 420 تېلى بانكىغا قويىدىكەنمىز، ئۇلار بىز ئۈچۈن 135 تېلى قويىدىكەن. بۇ پۇلنى بىز خاھلىساق دوللارغا، خاھلىساق ئالتۇنغا ياتىرىم قىلىپ قويىدىكەنمىز. ئالتۇن ئاشسا، پۇلىمىزنىڭ قىممىتىمۇ ئاشىدىكەن، دوللار ئۆسسىمۇ قىممىتى ئۆسىدىكەن. بالىلار ئۈچۈنمۇ ئايرىم باركەن. ئەگەر بالىلار ئۈچۈنمۇ قىلىمىز دېسەك، بۇ بانكىدىكىلەر بۇ ئۇسۇلنى: «بۇنىڭدا ياتىرىم بولىدۇ، بىرقانچە يىلدىن كېيىن ئالساڭ، ئانداق جىق پۇلۇڭ بولىدۇ» دەپ بەك تەۋسىيە قىلىپ تۇرۋاتىدۇ. مەن: «بۇ ئۆسۈم (faiz) ئەمەسمۇ» دېسەم: « ياق بۇ ئۆسۈم ئەمەس بىز ئۆسۈم بەرمەيمىز» دەپ تۇرۇۋالدى. شۇنىڭ بىلەن مەن ئىككىلىنىپ يېنىپ چىقتىم. شۇڭا، سىلىدىن سورايدىغىنىم: مۇشۇ ھېسابنى ئاچقۇزۇش توغرىمۇ؟ ماڭا بىر مەسلىھەت بەرسىلىرى بوپتىكەن ئۇستاز! ئاللاھ رازى بولسۇن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ (كېيىنكى ياتىرىم دەۋالغىنى) ئېنىق جازانەدۇر. ۋەللاھۇ ئەئلەم.
515 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئۇستاز! ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. 1) «زاكات ئايرىشتا تىجارەت تاۋارلىرىنى قايسى باھادا ھېسابلايمىز؟» دېگەن پەتۋادا «مەسىلەن، قولىدىكى تاۋار ماللار قىممىتىنى قولىدىكى نەق پۇلغا قوشۇپ، ئۇنىڭغا يەنە باشقىلاردىن ئالالايدىغان قەرزلىرىنى قوشۇپ ھەممىنى جەملەپ زاكات ئايرىيدۇ» دېگەن بۇ جۈملىدە چۈشىنەلمەي قالغان يېرىم بار ئىدى: «تاۋار ماللار قىممىتىنى قوشۇپ» دېگەندە تاۋار ماللارنىڭ تەننەرخىنى قوشامدۇق ياكى پايدىسىنىمۇ قوشۇپ قوشامدۇق؟
2) بىز رەخت ساتقاندا، بەزى رەختلەرنى ئەكەلسەك، ئىككى، ئۈچ يىل، ھەتتا 4 يىل سېتىلماي تۇرۇپ قالىدۇ. بۇ ماللارنى ئۆز ۋاقتىدا 2 دوللاردىن ئەكەلگەن بولساق، ھازىر بىر دوللارغا ياكى ئۇنىڭغىمۇ ساتالماسلىقىمىز مۇمكىن. بۇنىڭ زاكىتىنى قانداق ئايرىيمىز؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. 1) ئەلۋەتتە تاۋار ماللارنىڭ تەننەرخى بويىچە ئەمەس، بازاردىكى ھازىرقى قىممىتى يەنى، توپ سېتىش باھاسى بويىچە ھېسابلايمىز. 2) سېتىلماي تۇرۇپ قالىدىغان ماللارنى سېتىلىپ قالسا ساتقىلى بولىدىغان توپ باھاسىدا ھېسابلاپ ھەر يىلى زاكىتىنى بېرىش كېرەك.. بەزى ئالىملار ئۇزۇن مۇددەت مەسىلەن 7-10 يىل سېتىلماي تۇرغان ماللارغا زاكات ھەر يىلى زاكات ئايرىماي، سېتىلغاندا پۇلىغا سېتىلغان يىلى ئايرىسا بولىدۇ دەپمۇ قارايدۇ.
516 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئۇستاز! ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. 1) مەن ھازىر گېرمانىيەدە ياشاۋاتىمەن. قىزىم بۇ يىل 18 ياشقا كىردى. قىزىم تۈركىيەدە تولۇقسىزنى تۈگىتىپ، تولۇق ئوتتۇرىغا چىقىدىغان چاغدا بىز بۇ تەرەپكە يېنىپ كەلگەن ئىدۇق. بۇ تەرەپتە تۈركىيەنىڭ تولۇقسىز دىپلۇمىنى ئېتىراپ قىلمىغاچقا يەنە تولۇقسىزنى قايتا ئوقۇشىغا توغرا كەلدى. ھازىر مالايسىيەدىكى بىر ئىسلام ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئوقۇتۇشنى ئويلاشقان ئىدىم. ئۇنىڭ ئۈچۈن تولۇق ئوتتۇرىنىڭ دىپلۇمى بولمىسا بولمايدىكەن. تولۇق ئوتتۇرىنى ئوقۇش ئۈچۈن يەنە تۆت يىل ۋاقىت كېتىدىغان بولغاچقا، ئۇ دىپلۇمنى ياسىتىپ ئۆتكۈزسەكمۇ ئۆتكۈزگىلى بولىدىكەن. شۇڭا، ئۇ دىپلۇمنى ياساتساق دۇرۇس بولامدۇ؟
2) ئەگەر قىزىم مالايسىيەدە ئوقۇغان تەقدىردە، مەن ئۆزۈم ئاپىرىپ ئورۇنلاشتۇرۇپ قويۇپ كەلسەم، مەھرەمسىز قالىدىغانلىقى ئۈچۈن، بۇ دۇرۇس بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق. 1) تۈركىيەدە تولۇقسىزنى تۈگىتىپ بولغاندىكىن تولۇقسىزنىڭكىنى ياسىتىشقا مەجبۇر قالغاچقا، ياساتسا بولىدۇ. ئەمما، تولۇقنى ھېچيەردە ئوقۇپ پۈتتۈرمىگەندىكىن، تولۇقنىڭ دىبلومىنى ياساتسا ساختىلىق بولىدۇ.
517 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاياللارنىڭ چېچىنى بويىشىنىڭ ھۆكمى نېمە؟ جاۋاپ بەرگەن بولسىلا. ئۇستاز ئاللاھ رازى بولسۇن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاياللار چېچىنى ئەنئەنىۋىي ياكى يېڭى پەيدا بولغان، سالامەتلىككە زىيانسىز بوياقلاردا بويىسا بولىدۇ. كۈچلۈك قاراشتا قارا رەڭدە بويىسىمۇ بولىدۇ. بۇنىڭدا چەكلىمە يوق. ئەمما بوياش كافىر ئاياللارنىڭ ياسىنىش تەرزىنى دوراش ياكى تەگمەكچى بولغان يىگىتكە ئۆزىنى ياش كۆرسىتىشتەك ساختلىققا ياتىدىغان نىيەتتە بولماسلىقى كېرەك.
518 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! بەدخەجلىك قىلىدىغان (قەرزى تۈگىسە يەنە قىلىشى مۇمكىن) ۋە شۇ سەۋەبلىك بانكىنىڭ ئۆسۈملۈك قەرزىگە كىرىپ قالغان كىشىگە قەرزىنى تۆلىۋېلىشى ئۈچۈن زاكاتتىن بېرىشكە بولامدۇ؟ زاكات يىغىدىغان كىشىلەرگە مانداق يەرگە (زاكات ئىشلىتىش جائىز بولىدىغان ئىشلار قاتارىدىكى) ئىشلىتىڭلار دەپ بېرىشچۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بەدخەجلىكتىن ياكى قىمار ئويناش، جازانە سودا قىلىش، گۇناھ – مەئسىيەت قىلىش سەۋەبلىك قەرزگە كىرىپ قالغان كىشىگە قەرزىنى زاكاتتىن تۆلىۋېتىشكە، تۆلىۋېلىشى ئۈچۈن زاكاتتىن بېرىشكە بولمايدۇ. زاكات يىغىپ تارقاتقۇچىلارغىمۇ بۇ ھەقتە ئەسكەرتىپ تەلىمات بېرىش كېرەك.
519 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! دوللار تېگىشمەكچى بولۇپ يېقىنىمغا دوللار بەرسەم تېلېسى چىقىشماي بىر قىسمىنى نەق بېرىپ قالغىننى ( دوللارنىڭ نەقىنى ئاشۇ چاغدا دېيشىپ مۇقىمداپ قويۇپ، شۇ بويىچە ئىككىلى تەرەپ رازى بولغان ئەھۋالدا) كەچكىچە بەرسە بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. پۇلنى پارچىلىغاندا مەسىلەن $100 نى پارچە دوللارغا تېگىشكەندە ياكى دوللارنى تېلىغا ئالماشتۇرغاندا ياكى ئالتۇن ئېلىپ پۇلىنى بېرىشتە ھەر ئىككى تەرەپ پۇلنى نەق تاپشۇرۇپ ئېلىشى كېرەك. بىر تەرەپنىڭ پۇلىنىڭ ھەممىسى ياكى بىر قىسمى كېچىكسە بارلىق ئالىملارنىڭ بىردەك قارىشىدا توغرا بولمايدۇ. شۇڭا، مەزكۇر ئەھۋالدا نەق بولغىنى توغرا سودا بولۇپ، نېسى قالغان قىسمى جازانە بولىدۇ. بۇنىڭغا دىققەت قىلىش كېرەك.
520 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن توردىن ئۆيگە توك سۈپۈرگە ئالغانىدىم. بىر ئاي ئىچىدە قايتۇرۋەتسەم بولىدۇ. ھازىر بۇ سۈپۈرگىنى قايتۇرۋىتىشكە نىيەت قىلدىم، ئەمما بىر ئاي تېخى توشمىدى. مەن بۇ سۈپۈرگىنى داۋاملىق ئىشلىتىۋىرىپ، بىر ئاي توشقىلى ئاز قالغاندا قايتۇرۋەتسەم، ئۇلارنىڭ ھەققىگە كىرگەن بولامدىم؟ رەھمەت.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. شۇنداق. ئۇلارنىڭ ھەققىگە كىرگەن بولىسىز. شۇڭا، ئىشلەتمەي قايتۇرۇۋېتىش كېرەك.
521 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن رامازاندىن بۇرۇن جىگەر تازلاش پىروگىراممىسىنى قىلغانىدىم، بۇنى ئاخىرلاشتۇرغاندا سۇ بىلەن زەيتۇن مېيىدا كىلىزىم قىلىدىكەنمەن. بۇنداق كىلىزىم قىلىش روزىنى بۇزىۋىتەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. كۆپچىلىك ئالىملار روزىنى سۇندۇرىدۇ دەپ قارايدۇ. بىر قىسىم ئالىملار سۇندۇرمايدۇ دەيدۇ. شۇ بىر قىسىم ئالىملارنىڭ قارىشىمۇ ئورۇنلۇق.
522 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن ئۆمرە ئۈچۈن غۇسۇل قىلىپ بولۇپ ئېسىمدە يوق يۈزۈمگە ماي سۈرۈپ ساپتىمەن. قايتا غۇسۇل قىلىشىم كېرەكمۇ ياكى قايتا تاھارەت ئالساملا بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. غۇسۇل قىلدىڭىز. مىيقاتقا بېرىپ ئۆمرەنى نىيەت قىلدىڭىز، پۇراقلىق ماينى مىيقاتتىن بۇرۇن سۈرتكەن بولسىڭىز يۈزنىلا يۇيۇۋېتىپ مىيقاتقا بارىسىز. مىيقاتتا ئۆمرەنى نىيەت قىلغاندىن كېيىن سۈرتكەن بولسىڭىز فىديە كېلىدۇ. فىديە ئۈچۈن ئۈچ كۈن روزا تۇتۇش ياكى 6 مىسكىننى تويغۇزۇش، ياكى بىر قوي قان قىلىش كېرەك. بۇلاردىن قايسىبىرىنى تاللىسا ئىختىيارى.
523 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! ئەگەر ئايالى: «سۆزۈمنى بەر» دېسە، ئەر: «ھەئە، بەردىم» دېسە، بۇ نىكاھ ئاجرىغان ھېساپ بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. مەزكۇر ئەھۋالدا ھەنەفىي مەزھەبتە تالاق چۈشمەيدۇ. شافىئىي مەزھەبتە بىر تالاق چۈشىدۇ. ھەنەفىي مەزھەبنى تۇتسا نىكاھقا تەسىر يەتمىگەنكىن قايتا نىكاھ ئوقۇتۇش كېرەك بولمايدۇ.
524 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئۇستاز! 3 ئايلىق ھامىلە قوساقتا ئۆلۈپ قېلىپ چۈشۈپ كەتتى. يەرلىكىگە قويۇش قاتارلىق ئىشلارنى قانداق قىلىش كېرەك؟بۇ ھەقتە كۆرسەتمە بەرگەن بولسىلا.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ھامىلە تۆت ئايغا توشمىغاندىن كېيىن يۇيۇپ – تارالماي، نامىزى چۈشۈرۈلمەي، بىر پارچە رەختكە يۆگەپ بىرەر يەرگە دەپنە قىلىنىدۇ. ئىسىم قويۇلمايدۇ. ئەقىقەسى قىلىنمايدۇ.
525 – سوئال: ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئابدۇلئەزىز ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئالدىنقى بىر جاۋابىڭىزدا: «ئاياللارنىڭ 85 گرام ئالتۇن زىبۇزىننەتلىرىگە زاكات كېلىدۇ» دەپ ئوقۇغان ئىدىم. ئەرلەرنىڭ ھازىر ئىككىنچى قول ماشىنىلىرىمۇ ئاياللارنىڭ 85 گرام ئالتۇنىدىن قىممەت، بەزى ماشىنىلار 5 مىليون ئۈستىدە بولىدۇ. بىر خىزمىتى بولمىغان ياكى تاپاۋىتى بولمىغان بىر ئايالغا زىبۇزىننەتلىرى ئۈستىدىن زاكات ئايرىش توغرىمۇ؟ زىبۇزىننەت تۈرى بولغان ئالماسقا زاكات كەلمەيدىغانلىقىنى دەپسىز بىر جاۋابتا، «ئالماس ئالتۇندىن قىممەت ھېسابلىنىدۇ» دەپ بىلىمەن. بۇ ئەھۋالدا ئالتۇنغا نېمىشقا زاكات كېلىدۇ؟ دەرۋەقە ماشىنا، ئالماس ۋە ئالتۇننى ساتقاندا ئوخشاش پۇلغا ئايلاندۇرغىلى بولىدۇ. ماشىنىنى قوللىنىش دەپ ئويلىسىڭىز، ئالتۇننىمۇ ئاياللار كۈندىلىك تۇرمۇشىدا قوللىنىدۇ. ئېھتىياج بولۇپ ساتقاندا، ھەر ئىككىسىنى جىددىي ساتالايدۇ. «تەبىئىي بايلىق» دېسەك ئالتۇن، ئالماس ۋە ماشىنىغا ئىشلەتكەن تۆمۈر ماددىلار ھەممىسى تەبىئىي بايلىق ھېسابلىنىدۇ. سوئالىم: نېمىشقا پەقەت ئالتۇنغا زاكات كېلىدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ، تىنچلىق. «زىبۇزىننەت قاتارىدا ئىشلىتىدىغان ئالتۇنغا 85 گرامدىن ئاشسا زاكات كېلىدۇ» دېگەن قاراش كۈچلۈك. بۇ قاراشقا ئاساسەن، ئالتۇن بىلەن ماشىنا ۋە ئالماسلارنىڭ ئوتتۇرىدا پەرق بار. ئالتۇننىڭ ئۆزى پۇل. ماشىنىنىڭ ئۆزى پۇل ئەمەس. بەلكى كۈندىلىك تۇرمۇشتا ئىشلىتىلىدىغان نەرسە. كۈندىلىك تۇرمۇشتا مىنىپ، بىرنەرسە توشۇشقا ئىشلىتىدىغان تۆگىلەرگە زاكات كەلمەيدىغانلىقى ھەققىدىكى ھەدىسلەر كەلگەن بولغاچقا، ئۇ ماشىنىغا قىممىتى نەقەدەر بولۇشىدىن قەتئىينەزەر زاكات كەلمەيدۇ. ئالماسنىڭ ئۆزىمۇ پۇل ئەمەس. ساتسا قىممەت سېتىلغان بىلەن خاھلىغان چاغدا ھەر يەردە ھەقىقىي قىممىتىدە ساتقىلى بولمايدۇ، شۇڭا، بۇمۇ ئىشلىتىدىغان ماشىنىغا ئوخشاش بولۇپ، بۇنى ھەر يەردە پۇل ئورنىدا خەجلىگىلى بولمايدۇ. ئالتۇن زىبۇزىننەتنىڭ ئالماستىن پەرقى شۇكى، ئالتۇننىڭ ئۆزى پۇل بولۇپ، ئۇنىڭغا زاكات كېلىدىغانلىقى ھەققىدە ھەدىس كەلگەن. ئالماس ھەققىدە كەلمىگەن. ئۇنىڭ ئۈستىگە ئالماسنى كۆپ كىشىلەر ئىشلىتىپ كەتمەيدۇ. شۇڭا، بىرىنچىدىن، پۇل بولمىغانلىقى؛ ئىككىنچىدىن، تۇرمۇشتا ئىشلىتىلىدىغانلىقى؛ ئۈچىنچىدىن، ئومۇميۈزلۈك كىشىلەر ئىشلەتمەيدىغانلىقى قاتارلىق سەۋەبلەر بۇنىڭدىكى پەرق بولسا كېرەك. ئەمما، زاكات بېرىشتىن قېچىپ، ئىلكىدىكى پۇلغا ئالماس ئېلىپ قويسا ياكى ئالماسنى ئېلىپ – سېتىش ياكى ئىقتىسادنى ساقلاپ قويۇش ئۈچۈن قولىدا ساقلىغان بولسا، ئالماسقىمۇ قىممىتىگە قاراپ تاۋار مال ھېسابىدا زاكات ئايرىيدۇ.
بۇنىڭدىن شۇنى كۆرۈۋالالايمىزكى، زاكات پەقەت ئېھتىياجىدىن ئاشقان ئاۋۇغۇچى مالغىلا بىر يىل ئۆتۈشى بىلەن ۋاجىب بولىدۇ. ئاۋۇشمۇ يا ئالتۇن – كۈمۈشكە ئوخشاش ئاللاھ تائالانىڭ ئاۋۇغۇچى قىلىپ بېكىتىۋېتىشى بىلەن بولىدۇ. چۈنكى، ئاللاھ تائالا ئالتۇننى ئەسلىدىنلا شەيئىلەر ئىچىدە پۇل قىلىپ ياراتقان، ئۇنى سەرپ قىلغاندا ۋە ئۇنىڭ بىلەن مۇئامىلە قىلغاندا بەدەلگە ۋە باھا بېكىتىشكە ئېھتىياج چۈشمەيدۇ. زاكاتمۇ ئۇنىڭ (ئالتۇن – كۈمۈشنىڭ) ئۆز ئەينىگە ئالاقىدار. بۇ دېگەنلىك ئالتۇننىڭ ئۆزى پۇل ھەم باشقا نەرسىلەرنىڭ قىممىتىنى بېكىتىشتە ئاساسلىنىدىغان ئاساس دېگەنلىكتۇر.
«تاپاۋىتى بولمىغان بىر ئايالغا زىبۇزىننەتلىرى ئۈستىدىن زاكات ئايرىش توغرىمۇ؟» دېگەن سوئالىڭىزنىڭ جاۋابى شۇكى، ئالتۇن زىبۇزىننەتلىرى زاكات بېرىش ئۆلچىمىگە يەتسە، مەيلى ئۇ ئايالنىڭ كىرىمى بولسۇن ياكى بولمىسۇن، ئالتۇنىغا زاكات كېلىدۇ. بۇ ھەقتىكى ھەدىسلەردىمۇ ئاياللار قولىغا سېلىۋالغان بىلەيزۈكلەرگە قارىتىلغانىدى. ئۇ ئاياللارنىڭ كىرىمى بار – يوقلۇقى شەرت قىلىنمىغان. ئۇنىڭ ئۈستىگە زاكات كېلىدىغان مالنىڭ شەرتى ئاۋۇغۇچى مال بولۇش. ئۇ ئەمەلىيەتتە ئاۋۇغۇچى مال بولسۇن ياكى ھۆكۈم جەھەتتىن ئاۋۇش خۇسۇسىيىتىگە ئىگە بېسىپ قويۇلغان، ئوبوروت قىلىنمىغان مال بولسۇن ئوخشاش. ۋەللاھۇ ئەئلەم.
