101 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى، ياخشىمۇ؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. سوئالىم: مەن تۈنۈگۈن دىگەر نامىزىغا يېرىم سائەت بۇرۇن تاھارەت ئېلىپ، نامازغىچە باشقا بىر ئىش بىلەن بولۇپ قېلىپ، دىگەر نامىزىنى ئوقۇشنى ئۇنتۇپ قاپتىمەن. كېيىن شام ۋە خۇپتەننى ئوقۇدۇم. ئەتىگەندە بامداتقا تاھارەت ئېلىۋاتقاندا، دىگەر ئوقۇمىغانلىقىم ئېسىمگە كەلدى. شۇنىڭ بىلەن بامدات نامىزى كىرگۈچە قېلىپ قالغان دىگەر نامىزىنى ئوقۇدۇم. چۈنكى، قاچان تولۇقلاپ ئوقۇشنى بىلەلمىدىم. قىلغىنىم توغرىمۇ؟ مۇشۇنىڭغا بىر جاۋاب بەرگەن بولسىلا، ئاللاھ رازى بولسۇن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. توغرا.
102 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! يولدىشى ئۆزىدىن بۇرۇن ھەرەمگە بېرىپ، كېيىن ئايالىنى كېلىشكە بۇيرۇسا، ئايال كىشى ئېرىنىڭ رۇخسىتى بىلەن ئۆزى يالغۇز سەپەر قىلسا بولامدۇ؟ ياكى مەھرەمسىز سەپەر قىلغانلىق بولۇپ قالامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئەلبەتتە مەھرەمسىز سەپەر قىلغانلىق بولىدۇ. پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مەھرەمسىز سەپەر قىلىشنى چەكلىگەن بولغاچقا، ئەرنىڭ رۇخسىتى بۇ يەردە كار قىلمايدۇ.
103 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. مېنىڭ سوئاللىرىم بار ئىدى: 1) ئېرى ئۆمرەگە كەتكەن ئايال دەرنەكتىن نەرسە – كېرەكلەرنى توختىماي ئالسا ھەم ساتسا توغرا بولامدۇ؟ بۇ ئىش ئېرىنىڭ ئۆمرەسىگە تەسىر يەتكۈزەمدۇ، يەتكۈزمەمدۇ؟ مەن «ئۆمرە ۋە ھەجگە بارغان ئادەم ئائىلىسىنى خاتىرجەم قىلىپ بولۇپ بارسا، دۇرۇس بولىدۇ» دەپ ئاڭلىغان ئىدىم. 2) ئۇستاز! «دەرنەكلەردىن ئېرى يوق ئاياللار ۋە دادىسى يوق بالىلار ئالسۇن» دېگەن نەرسىلەرنى ئېرى بار ئاياللار ۋە يېتىم بالىسى يوقلار ئالسا بولامدۇ؟ بۇ يېتىمنىڭ ھەققىنى يېگەن قاتارغا كىرەمدۇ؟ مەن قۇرئاندا «زۇلۇم قىلىپ يېتىملەرنىڭ مال – مۈلكىنى (ناھەق) يەۋالىدىغانلار، شۈبھىسىزكى، قورسىقىغا (قىيامەت كۈنى يېنىپ تۇرىدىغان) ئوتنى يەۋالغان بولىدۇ، ئۇلار يېنىپ تۇرغان ئوتقا (يەنى دوزاخقا) كىرىدۇ»(4/«نىساﺋ»: 10) دەپ ئوقۇغان. بۇ ئىش بۇ ئايەتكە چۈشەمدۇ؟ ئەگەر چۈشسە، ئۇ كىشىلەر ھارام يېگەن ھەم بالىلىرىغا ھارام يېگۈزگەن بولامدۇ؟ ئېرى گۇناھكار بولامدۇ ياكى ئايالىمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. 1) توغرا بولمايدۇ. تەسىر يەتكۈزىدۇ، ئاڭلىغىنىڭىز توغرا. 2) بۇ يېتىمنىڭ ۋە تۇلنىڭ ھەققىنى يېگەن قاتارغا كىرىدۇ.
بۇ ھەقتە بۇرۇن بېرىلگەن (242 – سوئال) جاۋابقىمۇ قارىۋەتكەيسىز:
بىرىنچى قېتىملىق رامازانلىق زۆرۈر بولغان دىنىي مەسىلىلەردە پەتىۋا ۋە مەسلىھەت بېرىش خىزمىتى
104 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ مېنىڭ بىر دوستۇم بار ئىدى. يولدىشى 3 – ئايال ئېلىپ، بىر بالىسى بولغاندا خېتىنى بەردى. 2 يىل بولدى ھەم قەتئىي يېنىشىشقىمۇ يول چىقمايتتى. لېكىن، دوستۇمنىڭ يولدىشى قويۇپ بەرگەن ئاشۇ ئايال بىلەن داۋاملىق ئۇچرىشىپ، ئاشخانىلاردا چۆرگىلەپ يۈرۈيدۇ ھەم كۆرۈشىدىغان چاغدا يۈزىنى ئېچىۋېتىدىكەن. نەچچە قېتىم بۇنىڭ گۇناھ ئىش ئىكەنلىكى دېيىلىپ تەربىيە قىلىنغان بولسىمۇ، يەنىلا مەخپىي كۆرۈشۈش داۋام قىلىۋاتىدۇ ھەم ئۇ ئايالنى باشقا توي قىلغىلىمۇ قويماي ئاشۇنداق ئارىلىشىپ يۈرۈيدۇ. شەرىئەتتە مۇشۇنداق ئىشلارغا يەنى قويۇپ بەرگەن ئايال بىلەن نىكاھسىز ئارىلىشىپ يۈرسە، قانداق ھۆكۈم بار؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. سىز «گۇناھ» دەپ جاۋابىنى بېرىپ بوپسىزغۇ؟! «ھارام» دېگەن ھۆكۈم بار شۇ.
105 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! «مۈشۈكنى ساتسا بولمايدۇ» دەپ ئاڭلىغانتىم، مۈشۈك ئېلىپ سېتىشنىڭ ھۆكمى نېمە؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. سوئالىڭىزغا 514 – سوئالدا جاۋاب بېرىلىپ بولغان. https://sajiya.biz/?p=8475
106 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! رامازاندىن باشقا چاغدا قازا روزا ياكى نەفلە روزا تۇتماقچى بولۇپ نىيەت قىلىپ يېتىپ، ئەتىگىنى ئويغىنالماي روزا تۇتمىغان بولسا، ئۇنىڭ قازاسىنى قىلىش كېرەكمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ياق.
107 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم قانداق ئەھۋالىڭىز؟ ئالتۇننىڭ زاكىتىنى ئايرىغاندا، 85 گرامدىن يۇقىرى بولغىنىغىلا 100 گرامغا 2.5 گرام قىلىپ ئايرىمدۇق ياكى قانداق؟ مەسىلەن، مېنىڭ 200 گرام ئالتۇنۇم بولسا، ئۇنىڭغا 5 گرام ئالتۇن زاكات كېلەمدۇ ياكى 85 گرامنىڭ يۇقىرىسىنى ھېساب قىلىپ، 2.5 گرام ھېساب بولامدۇ؟ كۈمۈشكە زاكات كېلەمدۇ؟ كەلسە قانچىلىك كېلىدۇ؟ رەھمەت.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. 85 گرامغا ۋە ئۇنىڭدىن باشقا ھەممىگە زاكات ئايرىيسىز. كۈمۈش 595 گرامدىن ئاشسا، %2.5 زاكات كېلىدۇ.
108 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاللاھ سىلىدىن رازى بولسۇن، پايدىلىق ئىلىملىرىنى زىيادە قىلسۇن. بىر پەتۋالىرىدا «ئۆيدە قۇرئاننى ياغلىق سالماي ئوقۇسىمۇ ھېچقىسى يوق» دەپتىكەنلا، ئەمما مەن «ئاياللار يالاڭباش يۈرسە، ئۆيگە پەرىشتە كىرمەيدۇ» دەپ ئاڭلىغانىدىم، چۈشەندۈرۈپ قويغان بولسىلا.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھ سىلىدىنمۇ رازى بولسۇن، مەن ئاشۇ نۇقتىنى چۈشەندۈرۈپ: «تولۇق كىيىنىش قۇرئان ئوقۇشقا شەرت بولمىغاچقا، ئاياللار يالاڭباش ياكى پۇت – قوللىرى ئوچۇق ئۆي ئىچىدە كىيىدىغان كىيىملىرىدە، ئۇخلاش كىيىملىرىدە ياكى زىبۇزىننەت بىلەن ياسانغان ھالەتتە قۇرئان كەرىم ئوقۇسا، ئاڭلىسا بولىدۇ» دەپ پەتۋا يازغان. يەنە بىر پەتۋادا: «نامەھرەم ئەر كىشى بولمىغان يەردە قىز – ئاياللار ئولتۇرغاندا ياكى ئۇخلىغاندا ياغلىق چىگىشى كېرەك ئەمەس» دەپ يازغان. سىلى ئاڭلىغان ئۇ گەپنىڭ دەلىلى يوق. چۈنكى، پەرىشتىلەر بىرقانچە تۈرلۈك بولىدۇ. ئەمەللەرنى يازىدىغان پەرىشتىلەر ھاجەت قىلىۋاتقاندا ۋە جىما قىلىۋاتقاندىلا ئىنسانلاردىن نېرى تۇرىدۇ. باشقا چاغلاردا ھەمىشە بىللە بولىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا ئايلىنىپ يۈرۈيدىغان پەرىشتىلەر بولۇپ، ئۇلارنىڭ يالاڭباش ئاياللار بار ئۆيگە كىرمەيدىغانلىقىغا دەلىل يوق. چۈنكى، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم: «پەرىشتىلەر ئىت ۋە سۈرەت بار ئۆيگە كىرمەيدۇ»(«بۇخارىي»، 5949) دېگەن، ھەرگىز: «باشتاق ئاياللار بار ئۆيگە كىرمەيدۇ» دېمىگەن.
109 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! 3 ئايلىق بالا ئېمىتىۋاتقان ئانا ئىدىم، شۇڭا رامازاندا روزا تۇتالمىدىم ھەم ئاشقازاندا يارا بار، كېيىنچىمۇ تولۇقلىيالماسلىقتىن ئەنسىرەيمەن، شۇڭا فىدىيە بەرسەم بولامدۇ ياكى كېيىن چوقۇم قازاسىنى تۇتۇشۇم كېرەكمۇ؟ ئالدىنقى قېتىملىق پەتۋا جۇغلانمىسىدا «فىدىيە ھەر كۈنىگە 60 لىرا» دېيىلىپتىكەن. بۇ يىلمۇ ئوخشاشمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇلارنىڭ ھەممىسىگە نەچچە قېتىم جاۋاب بېرىلىپ بولدى. ئىلگىرىكى سوئال – جاۋابلارنى ئازراق ۋاقىت چىقىرىپ ئوقۇپ قويغايلا. ھازىرچە ھەر كۈنگە 70 لىرادىن فىدىيە بېرىپ، كېيىنچە تۇتالمىسىلا مەيلى بولدى. تۇتالايدىغان بولسىلا، قازاسىنى تۇتىۋەتسىلە بولىدۇ.
110 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ 1) بالىلارنى دۆلەت مەكتەپتە ئوقۇتساق، بۇنىڭ بالىلىرىمىزنىڭ ئېتىقادىغا تەسىرى بولىدىكەن، «ئوقۇتمايلى» دېسەك، يەنە بەزى ئىشلارنى دەپ ئوقۇتقىمىز كېلىدىكەن. مەكتەپتە بىۋاسىتە ئېنىق قىلىپ شىرك ئەقىدىگە ئاپارمىسىمۇ، يېپىق ھالەتتە قىلىپ بالىلارغا سىڭدۈرىدىكەن. شۇڭا، ھازىرقى ئەھۋالدا ئېتىقادىنى ساقلاپ قېلىش ئۈچۈن مەكتەپكە بەرمىگەن ياخشىمۇ ياكى بەرسەك بولامدۇ؟ ئۆيدە كۈچەپ باقىمىز، لېكىن ئاز ساندىكى ئاياللار نەتىجە قازىنىشى مۇمكىن، يەنىلا كۆپ ساندىكى ئاياللار ئىلىمسىز ئاجىز كېلىدۇ، بېشىم قاتتى. ئاللاھ رازىلىقى ئۈچۈن جاۋاب بەرگەن بولسىلا. 2) كىچىك بالىلارغا تەۋھىد ئەقىدىسىنى يېتىلدۈرۈش ئۈچۈن بىرىنچى قەدەمدە نەدىن باشلاش كېرەك؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. 1) مائارىپ سىستېمىسىدا ئېغىر مەسىلىلەر بولسىمۇ، تۈرلۈك بىلىملەردىن مەھرۇم قالماسلىق ئۈچۈن مەكتەپكە بەرمەي بولمايدۇ. مەكتەپكە بەرمىگەن تەقدىردىمۇ، مېديا ۋە مۇھىت تەسىرىدىن يىراق قېلىشى مۇمكىن ئەمەس. شۇڭا، مەكتەپكە بېرىپ، ئىمانىنى كۈچەيتىشكە تىرىشىش لازىم. 2) قۇرئاننى ۋە پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ سىيرەتىنى ياخشى ئوقۇتۇش ھەر قەدەمدە مۇناسىپ.
111 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئاللاھ سىلىنى ئەزىز قىلسۇن. توي قىلىپ بىر بالام بولغاندا ئاجراشقان ئىدىم، ئەمما بۇرۇنقى ئايالىم ۋە ئائىلىسى بىرلىشىپ مەندىن ئۆچ ئېلىش نىيىتىدە، تۇغۇلغان بالامنى ھازىرغىچە كۆرسەتمىدى. بالامنى كۆرگۈم كېلىپ نەقەدەر قىينالغانلىقىم ئۆزۈمگە ئايان. چىرايلىق گەپ قىلسام ئېشىۋالدى. مېنىڭ غەيرى دىندىكىلەرنىڭ ئالدىغا ئائىلە مەسىلىسىنى دەپ بارغۇم كەلمىدى، شۇڭا مەن ئىزچىل كېچىدە قوپۇپ ئۇلارغا بەددۇئا قىلىپ، دەردىمنى پەقەت ئاللاھقىلا شىكايەت قىلدىم. بەددۇئا قىلىشنى ئويلىماي دېسەممۇ، ناھەقچىلىككە چىدىمىدىم. بەددۇئا قىلىش توغرىمۇ؟ ئەگەر جائىز بولماي قالسا، دەلىلى نېمە؟ بىزگە بۇ دەرىجىدە ناچارلىق قىلغانلارغا ھىدايىتى ئۈچۈن دۇئا قىلغۇمىز كەلمەيدىكەن. ساھابەلەرمۇ (ھەزرىتى ئەبۇ ۋەققاسقا ئوخشاش) ئۆزىگە فىتنە تېپىپ ئابرۇيىنى چۈشۈرگەن كىشىگە بەددۇئا قىلغان ئىكەن. ھازىر تۈركىيە ۋە ياۋروپادا ئاجرىشىپ كەتكەن ئانىنىڭ بالىنى دادىسىغا كۆرسەتمەسلىك ئەھۋالى ئېغىر. شۇڭا، بۇ ھەقتە قىسقا بىر يازما يېزىشلىرىنى ئۈمىد قىلىمەن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئاللاھ سىلىنىمۇ ئەزىز قىلسۇن. زۇلۇم قىلغانلارغا زۇلمىغا قارىتا بەددۇئا قىلىشقا سۈرە «نىساﺋ» 148 – ئايەتتە رۇخسەت قىلىنغان. ئەمما ئۆز پۇشتلىرىدىن بولغان بالىنىڭ ئانىسىغا ۋە تۇغقانلىرىغا ئىنساپ – ھىدايەت تىلەپ، سەبر بىلەن ياخشى دۇئا قىلغانلىرى ئەۋزەل، قەلبلەرنىڭ ئىگىسى بولغان زات ھەممىگە قادىردۇر.
112 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاللاھ ئىلىملىرىنى زىيادە، ئەجرلىرىنى كاتتا قىلسۇن! رامازاندا ماۋى ھىلالدىكى قېرىنداشلىرىمىز بىرنەرسىلەرنى خېلى كۆپ تارقىتىۋاتىدۇ، ئاللاھ رازى بولسۇن! بىزلەر مۇشۇ ئەتراپتا بولغاندىكىن، بەزى ئۆزى زاكات ئايرىيدىغانلارنىڭ ئاياللىرى كېلىپ تارقاتقان نەرسىلەردىن ئېلىۋاتىدۇ. ئەگەر بۇ تارقاتقان نەرسىلەر زاكات بولۇپ قالسا، ئۇ نەرسىلەرنى يېيىش قانداق بولىدۇ؟ ئاللاھ رازى بولسۇن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. يېتىمنىڭ، تۇلنىڭ ۋە پېقىرنىڭ ھەققىنى يېگەن بولىدۇ. بۇ ھەقتە بۇرۇن بېرىلگەن (242 – سوئال) جاۋابقىمۇ قارىۋەتكەيسىز:
بىرىنچى قېتىملىق رامازانلىق زۆرۈر بولغان دىنىي مەسىلىلەردە پەتىۋا ۋە مەسلىھەت بېرىش خىزمىتى
113 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىر قېرىندىشىمىز ئۆزى سەئۇدىدا بىرسىگە پۇل بېرىپ تۇرۇپتىكەن، قەرز ئالغۇچى پۇلنى قايتۇرۇپ بولالماي، سەئۇدىدىكى بىر ئۆينى قەرزنىڭ ئورنىغا بېرىپتۇ. لېكىن، ئۇ ئۆينى سېتىش رۇخسىتى بولمىغاچقا، ساتقىلى بولمايدىكەن. ئۇ قېرىندىشىمىزنىڭ بالىلىرى جىق بولغاچقا، ئۆزى ئېھتىياجلىق ماشىنسىمۇ بار. ئەمما، ئۇنىڭدىن باشقا زاكات كەلگۈدەك يىغىپ قويغان پۇلىسى يوق. ئايالىنىڭ زاكات كەلگۈدەك ئالتۇنى بار ئىكەن. شۇڭا، ئايالى زاكىتىنى ئېرىگە بەرسە بولامدۇ؟ ياكى ئايالىنىڭ تۇغقانلىرى زاكاتلىرىنى كۈيئوغلىغا بەرسە بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ سوئاللارغا جاۋاب بېرىلىپ بولغان. ئەر بىلەن كۈيئوغۇل زاكات ئېلىشقا لايىق كىشىلەردىن بولسا، ئۇلارغا زاكات بەرسە بولىدۇ.
114 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ۋەتەندە قىرىقى ئىچىدىكى كىچىك بالىلارنىڭ ئانىسى سۇخانا دېگەندەك يەرلەرگە چىقىپ كېتىپ بالىلار يالغۇز قالغاندا، «ھەمراھ بولىدۇ» دەپ بېشىغا كىچىك پىچاق (قەلەمتىراش) قويۇپ قويىدىغان ئىشلار بار ئىدى، بۇنداق ئىشلارنىڭ دىنىمىزدا ئاساسى بارمۇ؟ ئەگەر ئاساسى بولمىسا، قىرىقى ئىچىدىكى بوۋاقلارنىڭ ئاز ۋاقىت بولسىمۇ يالغۇز قالماسلىقى ھەققىدە كۆرسەتمە بارمۇ؟ ئاشۇنداق ئانىسى سۇخانا ۋە ئاشخانا ئۆيگە چىقىپ كېتىپ يالغۇز قالىدىغان ۋاقىتلاردا قانداق قىلىش كېرەك؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. دىنىمىزدا بوۋاق بالىلارنى ئۆيدە يالغۇز قويماسلىق ھەققىدە ياكى يالغۇز قويغاندا يېنىدا پىچاق (قەلەمتىراش) تەك بىر نەرسە قويۇپ قويۇش ھەققىدە بىرەر كۆرسەتمە يوق. بۇ بىزدەك بەزى مىللەتلەردە بۇرۇنقى دىنلارنىڭ «پىچاق بوۋاقنى جىن – شاياتۇنلاردىن قوغدايدۇ» دېگەندەك ئېتىقاد قالدۇقى بولسا كېرەك. ۋەتىنىمىزدە يەنە «تۇغۇتلۇق ئاياللار يالغۇز قالسا، قارا بېسىپ قالىدۇ» دېيىلىدۇ. دىنىمىزدا كۆرسەتكىنى بوۋاقلارنى ۋە بالىلارنى تەۋەككۇل قىلىپ ئاللاھقا تاپشۇرۇپ، تۈرلۈك دۇئا ۋە ئايەتلەر بىلەن سۈفلەپ پاناھلاندۇرۇشتۇر. مەسىلەن، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم ھەسەن بىلەن ھۈسەيننى پاناھلاندۇرۇپ مۇنداق دەيتتى: «ئاتاڭلار مۇشۇ دۇئا بىلەن ئىسمائىل ۋە ئىسھاقنى پاناھلاندۇراتتى: (أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ التَّامَّةِ مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ وَهَامَّةٍ، وَمِنْ كُلِّ عَيْنٍ لاَمَّةٍ) ئاللاھنىڭ پۈتۈن پەزىلەتلىك سۆزلىرى بىلەن بارلىق شەيتان، زىيانلىق ھاشارات ۋە يامان كۆزنىڭ شەررىدىن پاناھلىق تىلەيمەن»(«بۇخارىي»، 3371). يەنە «فاتىھە»، «ئايەتۇلكۇرسى» ۋە قۇرئاندىكى ئاخىرقى 3 پاناھلاندۇرغۇچى سۈرە بولغان «ئىخلاس»، «فەلەق» ۋە «ناس» سۈرىلىرىنى ئۈچ قېتىمدىن ئوقۇپ سۈفلەشمۇ بار.
115 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بالىلىرىمىز ئۈچۈن ئاچقان «شەخسىي پېنسىيە پۇلى BES (bireysel emeklilik)»كە زاكات كېلەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. «شەخسىي پېنسىيە پۇلى BES (bireysel emeklilik)» بۇ ئەڭ ئاز 10 ~ 15 يىل پۇل تۆلەپ، كېيىن 20 ~ 25 يىللىق مائاشقا ئېرىشىدىغان بىر تۈزۈم بولۇپ، زاغرا تىلىمىزدا «ساق ۋە ياش چاغدا پۇل تۆلەپ، قېرىغاندا ئارتۇقراق قايتۇرۇپ ئېلىش» دېسەكمۇ بولىدۇ. بۇ ئىش دىنىمىزدا جازانىدىن ئىبارەت ناتوغرا توختام. بۇنى قاتىلىم بانكىلىرى «قاتىلىم» ئىسمىدا قىلسىمۇ شۇنداق. چۈنكى، بۇ تاپشۇرۇلغان پۇللارنى جازانە، زايوم قاتارلىق ھارام ۋە باشقا شۈبھىلىك ئىشلاردا مەبلەغ سېلىپ ئاۋۇتۇپ ماڭىدۇ. مۇسۇلمان كىشى بۇ ئىشقا قەدەم ئالماسلىقى، قەدەم ئالغان بولسا، تەۋبە قىلىپ چېكىنىپ چىكىتىشى ۋاجىب. شۇڭا، بۇنىڭغا تۆلىگەن ئانا پۇلغا زاكات كېلىدۇ. قوشۇلغان پۇل (ئۆسۈم) غا زاكات ئايرىلمايدۇ. چۈنكى، ھارام پۇلغا زاكات كەلمەيدۇ.
116 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مەن «ئاياللارنىڭ زىبۇزىننەتلىرىگە زاكات كەلمەيدۇ» دېگەن قاراشنى تۇتۇپ، 8 يىلدىن بېرى زاكات بەرمىگەن. بۇ يىل سىلىنىڭ زاكات بېرىشنى تەرجىھ قىلغانلىرىنى ئوقۇدۇم. ئۇنداقتا، 1) مەن بۇ يىلدىن باشلاپ بەرسەم بولامدۇ ياكى ئۆتۈپ كەتكەن 8 يىلنىڭمۇ زاكىتىنى تولۇقلاپ بېرەمدىم؟
2) 8 يىلغا تولۇقلاپ بېرىشىم كېرەك بولسا، ئالدىنقى 5 يىل ئۈچۈن بۇ يىل بېرىپ، كېلەر يىلى ئۆمرۈم بولسا، قالغان يىللارنىڭ زاكات ھەققىنى تولۇقلاپ بەرسەم بولامدۇ؟
3) مېنىڭ كىرىمىم يوق، ئائىلە ئايالى بولغانلىقىم ئۈچۈن، شۇ تويلۇق ئالتۇنۇمنىڭ ئۆزىدىن گراملاپ ئالتۇن زەنجىر ياكى بىلەيزۈكۈمنى بەرسەم بولىدىغۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ يىلدىن باشلاپ بىز تەرجىھ قىلغان «زاكات ۋاجىب بولىدۇ» دېگەن قاراشنى تۇتۇپ ماڭاي دېسىلە، 1) ئەلبەتتە ئۆتۈپ كەتكەن يىللارنىڭكىنىمۇ بېرىشلىرى كېرەك بولىدۇ. 2) بۇنى بۆلۈپ يۈرمەي، مۇشۇ يىلى بېرىۋېتىشلىرى كېرەك. چۈنكى، كېلەر يىلىغا قەدەر ئۆمۈر بارمۇ – يوق؟ ھېچكىم بىلمەيدۇ. 3) ئالتۇننىڭ ئۆزىدىن بەرسىلە ناھايىتى ياخشى بولىدۇ.
117 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئالتۇننىڭ زاكىتى توغرىسىدا ئۇنىڭ پىرسەنتىنى پەيغەمبىرىمىزنىڭ ۋاقتىدىكى ئالتۇننىڭ پىرسەنتىگە ئۇدۇللاپ بېرىش توغرىسىدا بىر پەتۋالىرى بار ئىدى، توربەتتىن تاپالمىدىم. 1) ئۇ چاغدىكى ئالتۇن قانچە پىرسەنتلىك بولغىيتتى؟ قولىمىزدىكى ئالتۇن ساپ بولغاچقا، زاكاتنى ئاز ئايرىپ قېلىشتىن قورقۇپ، «شۇ پىرسەنتكە ئۇدۇللاپ بېرەيلى» دەپ ئىزدىگەن، لېكىن تاپالماي قالدۇق. 2) بىر ئۆيدە ئانىسى، ئايالى، قىزلىرى بولسا، ھەممىسىنىڭ ئالتۇنلىرىنى قوشۇپ 85 گرامدىن ئاشسا، زاكات بېرەمدۇق؟ ياكى ئانىسىنىڭكىنى ئايرىم، ئايالىنىڭكىنى ئايرىم، قىزلىرىنىڭكىنى ئايرىم ھېسابلامدۇق؟ جاۋابلىرىنى كۈتىمەن، ئاللاھ رازى بولسۇن! ئۇستاز.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. 1) https://sajiya.biz/?p=2807 2) ئانىسىنىڭكىنى ئايرىم، ئايالىنىڭكىنى ئايرىم، قىزلىرىنىڭكىنى ئايرىم ھېسابلايمىز.
118 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم! مەن ئادەت بولۇپ ساقايغان ئىدىم، 10 كۈندىن كېيىن يەنە قەھۋە رەڭ كېلىپتىكەن، جىق ئەمەس. شۇڭا، 1) ناماز ئوقۇپ روزا تۇتسام بولامدۇ؟ بىلەلمەي قالدىم. يول كۆرسەتسىڭىز؟ 2) ھە راست، ئۈچ كۈن بولدى توختىمىدى، بۇ ھەيزمۇ ياكى ئىستىھازەمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئادەتتە، پاك كۈنلەر ئون بەش كۈندىن كەم بولمايدىغان ئىدى. بەكلا قىسمەن ئەھۋاللاردا ئون بەش كۈندىن ئاز پاك ھالەت بولىدۇ. سىزنىڭ ئەھۋالىڭىزنى كەم ئۇچرايدىغان ئەھۋال دېسەك، ئون كۈن ساق تۇرغاندىن كېيىن ھەيز كەلسە، ھەيز داۋاملاشقان كۈنلەردە ناماز ئوقۇمايسىز. ئادەتتە، بۇنداق ھەيز كۈنلىرىنىڭ ئۆزگىرىشى تۇغۇت چەكلەش دورىسى ياكى ئوكۇلى ۋەياكى ئۈزۈك تەسىرىدىنمۇ بولىدۇ. قىسمەن ئەھۋال دەپ قارىمىساق، 10 كۈنلۈك پاكلىقتىن كېيىن كەلگەن خۇن ھەيز ئەمەس، ئىستىھازە بولىدۇ. چۈنكى، بۇنى ئالدىنقى ھەيزگە قوشۇۋەتكىلى ۋە ھەممىنى بىر ھەيز دەۋەتكىلى بولمايدۇ. كېيىنكىگە ئاساسەن 1) بۇ ئەھۋالدا روزا تۇتىسىز ۋە ھەر ناماز ۋاقتى كىرگەندە، يېڭىدىن تاھارەت ئېلىپ ناماز ئوقۇيسىز. 2) بۇ ئىستىھازە.
119 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم! ئۇستاز! قانداق ئەھۋالىڭىز؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. بىر قارىي قىز ئانا بولغاندىن كېيىن كەينى – كەينىدىن تۇغۇت، ئۆي ۋە ئۇ، بۇ ئىشلار بىلەن يادلاپ بولغان قۇرئانى خاملىشىپ قالغان بولسا، بالىلىرىمۇ كىچىك، يەنى 7 ياشتىن كىچىك بولسا، بۇ ئانىنىڭ ئەڭ مۇھىم ۋەزىپىسى بالىلىرىنىڭ ھەر جەھەتتىكى تەربىيەسى بولامدۇ ياكى قۇرئانىنى تەكرارلاشمۇ؟ ھازىر قايسىنى ئاۋۋالقى ئورۇنغا قويۇپ تۇرۇپ قىلىشى كېرەك؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئىككىسىنى تاقاشتۇرماي بىللە ئېلىپ بارالىسا ياخشى، مۇمكىن بولمىغاندا، بالىلارنىڭ تەربىيەسى ئەڭ مۇھىم.
120 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مېنىڭ ئىنىم تۈرمىگە كىرىپ كەتكەن، ئايالىنىمۇ ئىشتىن ھەيدىگەن بولۇپ، 4 بالىسىنى ئايالى بىر ئىشلارنى قىلىپ تىرىشىپ بېقىۋاتىدۇ. بىز ۋە ئايالىنىڭ تۇغقانلىرى قولىمىزدىن كېلىشىچە ياردەم قىلىۋاتىمىز. سورىماقچى بولغىنىم: بىزنىڭ ئۇ بالىلارغا زاكات بېرىشىمىز توغرىمۇ؟ ئانام 80 گە يېقىنلاپ قالغان كېسەلچان ئايال بولۇپ، تۇتالمىغان روزىلىرىنىڭ فىدىيەسىنى ۋە سەدىقە فىترىنى شۇ نەۋرىلىرىگە بەرسە بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. سىز بىر تۇغقانلارغا ۋە ئۇلارنىڭ خوتۇن – بالىلىرىغا زاكات ۋە باشقا فىدىيە، فىتىرلارنى بەرسىڭىز بولىدۇ. ئايالىنىڭمۇ ئاتا – ئانىسىدىن باشقا تۇغقانلىرى ئۇلارغا بەرسە بولىدۇ. ئەمما، ئانىڭىز نەۋرىلىرىگە بەرسە بولمايدۇ.
121 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئابدۇلئەزىز دوكتور! قانداق ئەھۋاللىرى؟ مەن تىجارەت قىلىمەن، ئالدىنقى يىلى ئالىدىغان ماللىرىمنى قاچىلاش ئۈچۈن ئالدىن يەشىك بۇيرۇتۇپ تەييار قىلغانىدىم، لېكىن بەزى سەۋەبلەر تۈپەيلى مالنى ئالالمىدىم. ئالغان يەشىكلىرىمنىڭ سانى خېلى جىق، يەشىكلەر قولۇمدا قالدى، «ساتاي» دېسەم، كۆپ پۇلغا ئالمايدۇ. بۇ ئەھۋالدا قولۇمدىكى يەشىكلەرنىڭ پۇلىنى ھېسابلاپ زاكات ئايرىشىم كېرەكمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. تاۋارلارنى قاچىلاپ تاۋار بىلەن سېتىش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان يەشىك، قۇتا، شىشە ۋە تاغاردەك قاچا – قاپلار تىجارەت ماللىرى قاتارىدا پۇلىنى سېتىۋالغان باھادا ياكى ھازىرقى مۇۋاپىق باھادا ھېسابلاپ زاكىتى ئايرىلىشى كېرەك. تاۋار بىلەن بىللە سېتىلمايدىغان بولسا، ئاندىن ئۇنىڭغا زاكات كەلمەيدۇ.
122 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئۆزىنىڭ ھەرەمگە بېرىش شارائىتى يوق ئەھۋالدا، باشقىلار ئارقىلىق ئاتا – ئانىسىنىڭ ھەج ئىبادىتىنى ئادا قىلىشقا بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. پۇل ئالماي، خالىس قىلىپ قويىدىغانلار بولسا بولىدۇ.
123 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىز فىتىر ھەققىنى ۋەتەندىكى قىينىلىپ قالغان يېقىن تۇغقىنىمىزغا بەردۇق. ئەمما، قارشى تەرەپكە فىتىر سەدىقىسى ئىكەنلىكىنى ئېيتماي، «ئازراق كۆڭلىمىز ئىدى»لام دېدۇق. لېكىن، بىز «فىتىر سەدىقىسى» دەپ نىيەت قىلىپ بەردۇق. سوئالىم بولسا: قارشى تەرەپكە ئېنىق چۈشەندۈرۈشىمىز كېرەكمىدى ياكى نىيىتىمىز شۇ بولغاندىكىن بولىۋېرەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. زاكات ۋە سەدىقە فىتىرنى ئاتا – ئانىلارغا ۋە پەرزەنتلەرگە شۇنداقلا خوتۇنلىرىغا بەرسە بولمايدۇ. ئۇندىن باشقا تۇغقانلارغا بەرسە بولىدۇ. زاكاتنى ۋە سەدىقە فىتىرنى لايىق بولغانلارغا بەرگەندە، ئۇلارغا ئۇنىڭ زاكات ياكى سەدىقە ئىكەنلىكىنى دېمىسىمۇ بولىدۇ. ئەمما، ئالغۇچىغا زاكات توغرا كېلىش – كەلمەسلىكىدە ئىككىلەنسە، ئۇنىڭغا زاكاتلىقىنى ئېيتىپ قويۇش مۇناسىپ.
124 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ «سۈرە ئىخلاسنى 10 قېتىم ئوقۇغان كىشىگە جەننەتتىن بىر قەسىر بىنا قىلىنىدۇ» دېگەن مەزمۇندا ھەدىس بار ئىكەن، بۇ ھەدىس سەھىھمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ ھەدىس زەئىف.
125 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئاللاھ قىلغان خىزمەتلىرىنى قوبۇل قىلسۇن، ئەجر بەرسۇن.
1) ئالتۇنلىرىمىزنىڭ زاكىتىنى ھېسابلىغاندا، كىچىك بالاغەتكە يەتمىگەن قىزلىرىمىزغا چوڭلار سوۋغات قىلغان ياكى ئاتاپ ئېلىپ قويغان ئالتۇنلارنى ئۆزىمىزنىڭكىگە قوشۇپ ھېسابلامدۇق؟
2) باشقىلارغا ئۆتنە بېرىپ تۇرغان پۇلنى ئالتۇننى سۇندۇرغان پۇلغا قوشۇپ ھېسابلاپ ئايرىيمىزمۇ؟ ئەگەر ئالتۇن مىقدارىغا ئارىيەت بەرگەن پۇلنى قوشمىساق زاكات بېرىش نىسابىغا يەتمىسە، بەرمەسلىكىمىز توغرىمۇ؟
3) قولىمىزدا پەقەت زىبۇزىننەت ئالتۇنلىرىمىزلا بار بولۇپ، زاكات ئايرىش نىسابىغا يېتىدۇ. ئىشلەپ ياكى سودا قىلىپ تاپقان پۇلىمىز ئايلىق خىراجەتكە ئاران يېتىدۇ. ئارتۇق پۇل يوق بولسا، بۇ ھالەتتە ئالتۇندىن ئايرىپ زاكات بېرەمدۇق ياكى قولىمىزغا ئازراق پۇل كىرگەندە، سەل كېچىكتۈرۈپ بەرسەك بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق ئەلھەمدۇلىللاھ. ئاللاھ ھەممىلىرىنىڭ تائەت – ئىبادەتلىرىنى، زاكاتلىرىنى، سەدىقىلىرىنى قوبۇل قىلغاي.
1) كىچىك بالىلارغا بىز چوڭلار ۋە باشقىلار ھەدىيە قىلغان ئالتۇن ۋە باشقا ئىقتىساد بولسا، بۇلارنى ئۇلارنىڭ مۈلكى دەپ ئېلىپ قويغان بولساق، بۇلارنى ئۆزىمىزنىڭكىگە قوشۇپ بىز زاكات بەرمەيمىز. ئۇلارنىڭ ئۆزلىرىنىڭ ئىقتىسادى نىسابقا يەتسە، ئاندىن ئۇلارنىڭ ئىقتىسادى سۈپىتىدە ۋەكالەتەن زاكات ئايرىساق بولىدۇ. يەتمىسە ئايرىمايمىز.
2) ئەلبەتتە ئۇنى قوشۇپ تۇرۇپ ھېسابلايمىز. ئەگەر قايتۇرۇپ ئالالايدىغان قەرز بولسا، ئەلبەتتە ئۇنى قولىمىزدىكى پۇلغا ئوخشاش ھېسابلاپ تۇرۇپ، ئۇنىڭغا زاكات ئايرىيمىز. ئەگەر ئۇنى قوشساقمۇ، زاكات نىسابقا يەتمەيدىغان بولسا، ئاندىن زاكات ئايرىمايمىز.
3) قولىمىزدا نىسابقا يەتكۈدەك ئالتۇن زىبۇزىننەتلەردىن باشقا نەق ئىقتىساد بولمىسا، ئالتۇن زىبۇزىننەتلەرنىڭ ئۆزىدىن ھەر 100 گرامغا 2.5 گرام ئايرىپ، شۇنى بەرسەك بولىدۇ ياكى سېتىپ بەرسەكمۇ بولىدۇ.
126 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ رامازان ئايلىرىغا مۇبارەك بولسۇن! ئۇستاز! «قىز بالىنىڭ مېھر ھەققىنى ئاكىسى ياكى يولدىشى چىقىم قىلىۋالسا بولمايدۇ» دەپ پەتۋا كۆردۈم. ئەمما، دادىسى چىقىم قىلىۋالسا بۇ توغرا بولامدۇ؟ مېنىڭ تويۇم بولغاندا، دادام مېھر ھەققىمنىڭ يېرىمىگە ئالتۇن ئېلىپ بەرگەنىدى. قالغان يېرىمىگە بىرنەرسە ئېلىپ بولغۇچە بازار ئۆسۈپ كەتتى. توينى قىلىۋەردۇق. دادام: «بازار باھاسى تۆۋەنلىگەندە، مەن ئېلىپ بېرەي» دېگەنىدى، مەن: «مەيلى» دېگەنتىم. لېكىن، ھازىر بىر يېرىم يىل ئۆتۈپتۇ ھېچ ئۇ توغۇرلۇق گەپ قىلمىدى. مەنمۇ دادامغا بولغان ھۆرمىتىمدىن ئۇ توغۇرلۇق ئېغىز ئاچالمىدىم. ئانام نەچچە قېتىم ئەسلەتكەن بولسىمۇ، لېكىن دادام گەپ قىلماي تۇرۇۋاپتۇ. بەزىدە «مەن دادىسى بولغاندىكىن، خەجلىۋالسام نېمە بوپتۇ» دېگەندەك گەپلەرنىمۇ قىپتۇ. ئانام باشقىلاردىن سوراپتىكەن، ئۇلار: «خەجلىۋالسا بولىدۇ، بالىنىڭ ئاتا – ئانىسىغا ياخشىلىق قىلىش مەجبۇرىيىتى بار، شۇڭا بالىنىڭ رۇخسىتىسىز خەجلىسە بولۇۋېرىدۇ» دەپتۇ. لېكىن، ئۇنداق دەپ قىز بالىنىڭ مېھر ھەققىنى خەجلىۋالسا بولامدۇ؟ قەرز بەرگۈچى قەرزنىڭ ۋاقتى ئۇزىراپ كەتسە، قەرز ئالغۇچىغا ئەسلىتىپ قويۇشى كېرەك. ئۇنداق بولمىغاندا، قەرز ئالغۇچى ئۇنتۇپ قېلىپ قەرزنى بېرەلمىگەندە، قەرز بەرگۈچىنىڭ ئەسلەتمىگەنلىكى ئۈچۈنمۇ گۇناھ بولىدىكەن، شۇڭا بۇنىمۇ ئەسلىتىپ قويۇش كېرەكمۇ ياكى ئاتا – ئانىسى خەجلىۋالسا توغرا بولامدۇ؟ ئەگەردە توغرا بولغان تەقدىردىمۇ، شۇ سەۋەبلىك قىز بالىنىڭ يولدىشىنىڭ ئالدىدا بەزىدە تىلى قىسىلىپ قالىدىكەن. بۇ توغرۇلۇقمۇ تەپسىلىي، چۈشىنىشلىك قىلىپ جاۋاب بەرگەن بولسىلا، ئاللاھ ئەجرلىرىنى بەرسۇن! ئامىن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق ئەلھەمدۇلىللاھ. ئاتا ئېھتىياجى بولسا، بۇزۇپ – چاچمىغان ۋە ئىسراپ قىلمىغان ئاساستا ئوغلىنىڭ ۋە قىزىنىڭ مال – مۈلكىنى ئىشلىتىپ تۇرسا ياكى خەجلىسە بولىدۇ. ئاتىنىڭمۇ زۆرۈر ئېھتىياجى ياكى قىيىنچىلىقى بولمىسا، ئوغلىنىڭ مال – مۈلكىنى ياكى قىزىنىڭ تويلۇقىنى ياكى مال – مۈلكىنى ئىشلەتمەسلىكى كېرەك. بىر كىشى:
– يا رەسۇلەللاھ! مېنىڭ مال – مۈلكۈم ۋە پەرزەنتلىرىم بار. ئاتام مال – مۈلكۈمنى ئېلىۋالىمەن دەيدۇ، – دېگەندە، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم:
– سەن ۋە سېنىڭ مال – مۈلكۈڭ ئاتاڭنىڭ مۈلكىدۇر، – دېگەن(«ئىبنى ماجە»: 2291).
يەنە پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم:«ئەڭ ھالال تامىقىڭلار ئۆز ئەمگىكىڭلار بىلەن ئىشلەپ تاپقان يېمەكلىرىڭلاردۇر، بالىلىرىڭلار سىلەرنىڭ ئەمگەك مېۋەڭلار ھېسابلىنىدۇ» دېگەن(«تىرمىزىي»: 1358).
پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم يەنە: «بالىلىرىڭلار سىلەرنىڭ ئەڭ ھالال ئەمگىكىڭلارنىڭ مېۋىسىدۇر، شۇڭا بالىلىرىڭلارنىڭ ماللىرىدىن يېسەڭلار بولىۋېرىدۇ» دېگەن(«ئىبنى ماجە»: 2292).
دېمەك، ئاتا پەرزەنتىنىڭ مال – مۈلكىنى زۆرۈر تېپىلغاندا ئىشلەتسە بولىدۇ. بۇ ئەھۋالدا ئاتا يات كىشىدەك مۇئامىلە قىلىنمايدۇ. ئۇنىڭغا سىلىق ۋە چىرايلىق سۆز قىلىپ كېيىنچە ئورنىنى تولۇقلاپ قايتۇرۇپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلىپ تۇرسىڭىز، سىزنىڭ دېيىشىڭىز ئەپسىز بولسا، ئانىڭىز ئەسلىتىپ تۇرسا بولىدۇ. ئەلبەتتە ئاتا قىيىنچىلىق تۈگىگەندە، سىزگە ئورنىنى تولۇقلاپ بېرىدۇ. يولدىشىنىڭ ئالدىدا تىلى قىسىلىشى ئۆرپ – ئادەت جەھەتتىن بولۇپ، شەرئىي ھۆكۈمدە «تويلۇق» قىزنىڭ شەخسىي مۈلكى بولغاندىن كېيىن، ئۇنى ئاتىسىغا ھەدىيە قىلىپ بېرىۋېتەمدۇ ياكى ئاتىسىغا ۋە باشقىلارغا ئۇزۇن مۇددەتلىك قەرز بېرىپ تۇرامدۇ، ياكى ئۆزى خەجلىۋېتەمدۇ، بۇ قىزنىڭ ئۆزىنىڭ ئىختىيارى. ئەرنىڭ بۇنىڭغا چىشى پاتمايدۇ. ئاتىغا بەرگەنلىك ياكى بېرىپ تۇرغانلىق سەۋەبلىك ئايالىنى ئەيىبلىسە توغرا بولمايدۇ.
127 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋاللىرى؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن! زاكاتنىڭ مەسجىدلەرگە ئشلىتىلمەيدىغىنى ئېنىق ئىدى، ئەمما دىنىي تەشۋىقات ئورۇنلىرىنىڭ ئەسلىھە – ئۈسكۈنىلىرىنى ئېلىشقا ئىشلەتسە بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. تىنچلىق ئەلھەمدۇلىللاھ. دىنىي تەشۋىقات ھەقىقەتەن ئاللاھنىڭ دىنىنى يەتكۈزۈش ۋە ئاللاھنىڭ كەلىمەسىنى ئۈستۈن قىلىش ئۈچۈن قىلىنىۋاتقان ساغلام تەشۋىقات بولسا ۋە بۇنىڭغا زۆرۈر ئېھتىياج بولسا، «ئاللاھنىڭ يولىدا» دېگەن دائىرىگە كىرىدىغانلىق جەھەتتىن، زاكاتنى دىنىي تەشۋىقات ئورۇنلىرىنىڭ ئەسلىھە – ئۈسكۈنىلىرىنى ئېلىشقا ئىشلەتسە بولىدۇ.
128 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قاسساپخانىلاردىكى توخۇ گۆشلىرىنىڭ «ERPİLİÇ» ماركىلىقىنى «ئىشەنچلىك» دەپ ئېلىپ يەيتتۇق. بىر تۈرك قېرىندىشىمىز ماڭا «سىرتتىكى توخۇلارنى ئۆلتۈرۈش ئۇسۇلى توغرا بولسىمۇ، تازىلاش جەريانىدا ئىچىدىكى نىجاسەت بىلەن قايناق سۇغا تىقىپ تازىلىغاچقا، ئوخشاشلا يېىيىشكە بولمايدۇ. شۇڭا، تىرىك توخۇ ئېلىپ، ئۆزۈڭلار ئۆلتۈرۈپ، قولدا يۇلۇپ يېگەن ياخشى» دېدى. بۇ گۆشلەرنى ئىستېمال قىلىش توغرىمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئەرپىلىچ (ERPİLİÇ) ماركىسى گىمدەس (GİMDES) تىن ھالاللىق گۇۋاھنامە ئالغان ئىشەنچلىك ماركا. تۈرك دوستىڭىزنىڭ سۆزى قانچىلىك ئىشەنچلىك بۇ ئايرىم مەسىلە. ئاندىن قايناق سۇغا باسامدۇ، قىزىق سۇغىمۇ، ئۇندىن كېيىن پاكىز سۇدا يۇيۇپ تازىلاش مەسىلىسى ھەققىدە ئايرىم پەتۋا يېزىلغان. https://sajiya.biz/?p=3088 بۇ مەكروھلۇق دائىرىسىدە. شۇڭا، ئۆزىڭىز ئۆلتۈرۈپ يېيىش ئەۋزەل، ئەرپىلىچنى يېيىش ھالال ۋە جائىز.
129 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! مېنىڭ ھازىر 100 گرام ئالتۇن مىقدارى پۇلۇم بار. بۇنىڭ لايىقىدا زاكىتىنى بەردىم. كىرىمىم بەك كۆپ ئەمەس، ئايلىق كىرىمىم ھازىرقى ئەھۋالدا ئۆينىڭ چىقىمىنى قامدىيالمايدۇ. دەرنەكتىن ئازدۇر – كۆپتۇر ياردەم ئېلىۋاتىمەن، ئالسام توغرىمۇ، خاتامۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. خاتا. 50 گرامدىن ئارتۇق ئالتۇننى سېتىپ خەجلەپ بولسىڭىز، ئاندىن دەرنەكتىن ياردەم دۇرۇس كېلىدۇ.
130 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ھەرەمدە يەنى مەككە – مەدىنەدە مۇقىم ئولتۇراقلاشقان يالغۇز ئاياللار ئۇ يەردە ھەج قىلسا، قوبۇل بولامدۇ؟ ياكى ئۇلارغىمۇ چوقۇم مەھرەم بولۇشى كېرەكمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. مەككەدە تۇرۇۋاتقان ئاياللارلا يالغۇز ھەج قىلسا بولىدۇ. چۈنكى ھەجنىڭ ئۆزىگە مەھرەم كەتمەيدۇ. مەھرەم سەپەر ئۈچۈن شەرت. ئەمما، مەدىنە ۋە باشقا شەھەرلەردىن مەھرەمسىز سەپەر قىلىپ كېلىپ ھەج قىلسا بولمايدۇ.
131 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! كىچىك بالىلار بار ئۆيدە قۇرئان كەرىم قاتارلىق ئىسلامىي كىتابلار بەك تولا يىرتىلىدىكەن، «ئاللاھ» كەلىمەسى بار سۆزلەر يېزىلغان دەپتەرلەرمۇ ئاز ئەمەس. بۇلارنى خارلىنىپ قالماسلىقى ئۈچۈن چوقۇم كۆيدۈرۈۋېتىش كېرەكمۇ (ھەممىنى كۆيدۈرۈپ بولۇش بىئەپكەن) ياكى تاشلىۋەتسەكمۇ بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. قۇرئاننى ئوقۇپ پايدىلىنىش تەس بولىدىغان دەرىجىدە يىرتىلىپ ۋە كونىراپ كەتسە، كۆيدۈرۈۋەتسىمۇ، پاكىز جايغا كۆمۈۋەتسىمۇ ياكى بەكلا كىچىك پارچىلارغا بۆلۈپ يىرتىۋەتسىمۇ بولىدۇ.
132 – سوئال: ئەنەس ئىبنى مالىك رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ رىۋايەت قىلىدۇكى، رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مۇنداق دېگەن: «كىمكى بامدات نامىزىنى جامائەت بىلەن ئوقۇپ، ئاندىن كۈن چىققۇچە ئاللاھنى زىكر قىلىپ ئولتۇرسا، ئاندىن ئىككى رەكئەت ناماز ئوقۇسا، بۇ ناماز ئۇ ئادەم ئۈچۈن تولۇق، تولۇق، تولۇق ھەج ۋە ئۆمرە قىلغاننىڭ ئەجرىدەك بولىدۇ»(«تىرمىزىي»، 586). بۇ ھەدىس سەھىھمۇ؟ بىر دوستۇم: «چاشگاھ نامىزى ئوقۇسا، ئۆمرە قىلغاننىڭ ساۋابى بولىدۇ» دېگەن ئىدى. بۇ توغرىمۇ؟
جاۋاب: بۇ ھەدىس سەھىھ. ئەمما، دوستىڭىز كەم دەپ قويۇپتۇ. بۇنىڭدا بىرقانچە ئەمەلنىڭ جۇغلانمىسىغا قارىتا شۇنداق ساۋاب ۋەدە قىلىنغان. چاشگاھ نامىزىغىلا ئەمەس.
133 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! خىزمەت قىلىۋاتقان، ئايلىق خىراجىتىگە ئاران يەتكۈدەك كىرىمگە ئىگە، ئەمما يىغىپ قويغان زاكات بېرىش ئۆلچىمىگە يەتكۈدەك پۇلى بولمىغان ياشلارنىڭ زاكات ئېلىشى ۋە مۇشۇنداق ياشلارغا زاكات بېرىش توغرا بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. قولىدا 5000 دوللاردىن ئاز پۇلى بار كىشى زاكات ئالسا بولىدۇ. بۇ ھەنەفىي مەزھەپ قارىشى بويىچە بېرىلگەن جاۋابتۇر. چۈنكى، ھەنەفىي مەزھەب قارىشىدا «فەقىر» نىسابقا يەتمىگەن ئىقتىسادقا ئىگە كىشىدۇر. «ئەلئىختىيار» كىتابىدا: «زاكاتنى قولىدىكى پۇل – مېلى (باي دەيدىغان) ئۆلچەمگە يەتمەيدىغان كىشىگە گەرچە بۇ كىشى ساغلام، پۇل تاپالايدىغان بولسىمۇ بېرىشكە بولىدۇ. چۈنكى ئۇ كەمبەغەلدۇر» دېيىلگەن. دېمەك، ھەنەفىي مەزھەب «دۇرۇس» دېيىشتە، ئايەتتە تىلغا ئېلىنغان «پېقىر – مىسكىن» دائىرىسىگە كىرىدىغانلىقى نۇقتىسىدىن شۇنداق دېگەن. مەسىلەن، 2 – 3 مىڭ دوللار قولىدا ئېشىپ تۇرىدىغان بولسا، زاكات بېرىدىغان ئۆلچەمگە يەتمىگەندىكىن، 4000 دوللارغا قەدەر قولىدا پۇل ئاشىدىغان بولسا، ھەنەفىي مەزھەبكە كۆرە زاكات ئالسا بولىدۇ. 5000 دوللارغا يەتكەندە، ئاندىن زاكات بېرىشكە باشلايدۇ.
134 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىر كىشى ئۆي ئىجارە ئېلىپ ئولتۇرىدۇ، لېكىن ماشنىسى بار بولسا، زاكات ئالسا بولامدۇ؟ ئاشۇنداق ئالىدىغانلار باركەن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئۆيى ئىجارە بولۇشى زاكات ئادا قىلىش بىلەن مۇناسىۋەتسىز. مىنىدىغان ماشىنىسى بولسىمۇ، قولىدا 5 مىڭ دوللار ئارتۇق پۇلى بولمىسا، زاكات ئالسا بولىدۇ. مىنىدىغان ماشىنا «ئەسلىي ھاجەت»لەر قاتارىدىن بولغاچقا، ئۇ ھېساب سىرتىدا بولىدۇ.
135 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! 1) «ئەسلىي ھاجەت» دېگەنگە ئۆي كىرەمدۇ؟ 2) زېمىنلىق ئۆيى بولمىسا، «ئەسلىي ھاجىتى» ئورۇندالمىغان بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. «ئەسلىي ھاجەت» دېگەنگە ئۆي كىرىدۇ. ئەمما، زېمىنلىق ئۆيى بولمىسىمۇ، ئۆي ۋە تۇرالغۇ ھاجىتى ئىجارە بىلەن قامدالسا، «ئەسلىي ھاجەت» قامدالغان بولىدۇ. نەتىجىدە زېمىنلىق ئۆيى بولمىسىمۇ، ئىجارە ئولتۇرۇۋاتقان كىشىلەر قولىدا نىسابقا يەتكۈدەك ئىقتىساد بولسا، زاكات ئايرىشى لازىم بولىدۇ.
136 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بېغى ئۈزۈلۈپ كېتىپ، تاقىيالمىغان ئۈزۈك قاتارلىق زىبۇزىننەتلەرگە زاكات كېلەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. تاقىمىسىمۇ 85 گرام ئالتۇن قىممىتىگە تەڭ بولسا زاكات كېلىدۇ.
137 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! زاكات توغرىسىدىكى يازمىلارنى ئوقۇپ چىقتىم، لېكىن تۆۋەندىكى سوئالغا جاۋاب تاپالماي قالدىم. ئالتۇن 85 گرامدىن ئېشىپ كەتكەن بولسا، 85 گرامدىن ئاشقان قىسىمىغا 40 دىن بىرنى ئايرىش قائىدىسى بويىچە ھېسابلىنامدۇ ياكى نۆلدىن باشلاپ ھېسابلىنامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. تېخى تۈنۈگۈن بۇنىڭغا جاۋاب بەرگەن. ھەممىگە يەنى 85 گرامغا ۋە ئۇنىڭدىن باشقىغىمۇ ئوخشاشلا قىرىقتىن بىرىنى ئايرىيمىز.
138 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بەزى قېرىنداشلار بىلەن گەپ – سۆزىمىز، ئاڭ – پىكىرىمىز بەك بىر يەردىن چىقماي ياكى بەزى مىجەزى ئىتتىك، گەپ – سۆزگە دىققەت قىلالمايدىغان، گەپ قىلسا كۆڭۈل ئاغرىتىدىغان قېرىنداشلارنى چەكلىۋېتىش (قارا تىزىملىككە كىرگۈزۈۋېتىش) نىڭ ئۆزى ئاداۋەت ساقلىغانلىق قاتارىغا كىرەمدۇ؟ چەكلىۋېتىشنىڭ سەۋەبى قەتئىي كۆرۈشمەسلىك ئەمەس، بەلكى كۆڭۈل ئاغرىقى سۆزدىن يىراق تۇرۇش مەقسەت قىلىنغان بولسا، ئۇ كىشىنى چەكلىۋەتكەنلىك ئاداۋەت ساقلىغانلىق قاتارىغا كىرەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. كىشى مەلۇم كىشى تەرىپىدىن مۇخاتەب بولۇشتىن ئازار يېسە ياكى بىئارام بولسا ياكى ئاداۋەتلىشىپ قېلىشتىن ئەنسىرىسە ياكى ئېتىقادىنى بۇلغىۋېتىشتىن ئەنسىرىسە ياكى ياقتۇرمايدىغان سۆزلەرنى ئاڭلاشنى خاھلىمىسا ئۇ كىشىنى قارا تىزىملىككە كىرگۈزۈشىنىڭ ھۆكمى جائىزدۇر.
139 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! 1) مەن كالىلارنى رامازاننىڭ ئالدىدا سېتىۋالدىم، سۈتچىلىك قىلىۋاتىمەن. زاكىتىنى بىر يىل توشقاندا بېرىشىم كېرەكمۇ؟ 2) كالىلىرىمنى يايلىتىپ بېقىش ئىمكانىم يوق، قوتاندا يەم بېرىپ باقىمەن، بۇ ئەھۋالدا قانداق بولىدۇ؟ 3) كالىلارنىڭ سانى مەسىلىسىدە كىچىك موزايلارمۇ (سۈت ئېمىۋاتقان، سۈتتىن يېڭى ئايرىلغان، 6 ئايلىق ۋە ئۇنىڭدىن بىرنەچچە ئاي چوڭ ياكى كىچىك يېشىغا توشمىغان) ئوخشاش بىر ھېسابلىنامدۇ، بۇنىڭدا بىر ئۆلچەم بارمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. تىنچلىق. سىز كالىلارنى سۈتىنى سېغىپ سېتىش يەنى سۈتچىلىك ئۈچۈن سېتىۋالغان بولسىڭىز ھەم يايلاتماي يەم – خەشەك بىلەن باقسىڭىز، كالىلارنىڭ ۋە موزايلارنىڭ ئۆزىگە زاكات كەلمەيدۇ. ئىشلەپچىقارغان سۈتنىڭ پۇلى قولىڭىزدا يىغىلغاندا، ھەر يىلى %2.5 زاكات كېلىدۇ. سېتىلغان كالىلارنىڭ پۇلىمۇ قولىڭىزدا يىغىلغاندا، ھەر يىلى %2.5 زاكات كېلىدۇ. يەنە ئامباردا تېخى ساتمىغان سۈتلەرمۇ بازار باھاسىدا ھېسابلىنىپ، پۇل قاتارىدا زاكىتى ئايرىلىدۇ. ئەگەر سۈتچىلىكلا قىلماي، كالىلارنى يايلاتماي يەم – خەشەك بىلەن بوداپ، يوغىنىتىپ، سەمرىتىپ ئۆزىنى ياكى گۆشىنى ساتىدىغان بولسىڭىز، بۇ سەمرىتىش ۋە بوداش ئىشى بولغاچقا، كالىلارنى ساتقان پۇلدىن چىقىملارنى قىلىپ قولىڭىزغا ئاشقان پۇلغا %2.5 زاكات كېلىدۇ. ساتمىغان كالىلارنىڭ ئۆزىنىڭ پۇلىغا زاكات كەلمەيدۇ.
بۇ مەسىلىدە ئالىملاردىن بىر قىسمى بۇ كالىلارنى ئېلىپ – سېتىش كۆزلەنگەن تىجارەت تاۋارلىرى دەپ قاراپ، «كالىلارنىڭ ھەممىسىنىڭ بازار باھاسىنى ھېسابلاپ، %2.5 زاكات كېلىدۇ» دەپ قارايدۇ. بۇ قاراشقا ئاساسەن، قوتاندىكى كالىلارنىڭ پۇلىغا ۋە قولىڭىزدىكى باشقا پۇلغا ئوخشاش نىسبەتتە زاكات كېلىدۇ.
140 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قېيىنئاپامنىڭ ئىككى ئىنىسى ۋە ئىككى ئوغلى بار، يولدىشى ۋە ئاتا – ئانىسى ۋاپات بولۇپ كەتكەن. بۇ ئەھۋالدا قېيىنئاپام تۈگەپ كەتسە، مىراس قانداق تەقسىملىنىدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. كىمنىڭ بۇرۇن تۈگەپ كېتىشىنى پەقەت ئاللاھ بىلىدۇ. مەزكۇر سوئالدىكىدەك ئانا تۈگەپ كېتىپ، ئىككى ئىنىسى ۋە ئىككى ئوغلى بولۇپ، ئاتا – ئانىسى ياكى ئېرى بولمىسا، مىراسنىڭ ھەممىنى ئىككى ئوغلى ئالىدۇ. چۈنكى، ئىككى ئىنىسى ئىككى ئوغۇل بولغانلىقتىن مىراستىن مەھرۇم بولىدۇ.
141 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! تىنچلىقمۇ؟ ئاشقازاندىن يېنىپ، ئېغىزغا چىقىۋالغان تاماقنى يۇتۇپ سالسا ياكى يۇتۇۋەتسە، روزا سۇنامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. قەستەن يۇتۇۋەتسە، روزا سۇنىدۇ. مەقسەتسىز يۇتۇپ سالسا، سۇنمايدۇ.
142 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم دوكتور! سالامەت تۇردىلىمۇ؟ ئاللاھ سىلىگە مەنپەئەتلىك ئىلىمنى كۆپ بەرسۇن. ئىككى ھەرەمدە ناماز ئوقۇۋاتقان ۋاقىتلاردا ناماز ئوقۇۋاتقان كىشىلەرنىڭ ئالدىدىن ئۆتۈشكە رەسۇلۇللاھ سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم رۇخسەت بەرگەنمۇ؟ ياكى ئۆلىمالار رۇخسەت بەرگەنمۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. زەئىفرەك سەنەدلىك ھەدىسلەردە پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ ئالدىدا تاۋاپ قىلغۇچىلار ئۆتۈۋاتقان ھالەتتە ماقامى ئىبراھىمدا ناماز ئوقۇغانلىقى كەلگەچكە، ئالىملىرىمىز بۇ ھەدىسكە ساھابە ۋە تابىئىنلاردىن كەلگەن ئىش – ئىزلارنى شۇنداقلا «ھەج» سۈرىسى 78 – ئايەتتىكى ئاللاھ تائالانىڭ: «سىلەرگە دىندا ھېچقانداق مۈشكۈللۈكنى قىلمىدى» دېگەن سۆزىگە ۋە شۇنىڭغا ئوخشىغان قىيىنچىلىق كۆرۈلگىنىدە ئاسانلاشتۇرۇش ۋە تاقىتىنىڭ يېتىشىچە تەقۋادارلىق قىلىش ھەققىدىكى ئايەتلەرگە ھەمدە ئىسلام پرىنسىپلىرىغا تايىنىپ، ھەرەم مەسجىدتە شۇنداقلا نامازخانلار قاتتىق جىق بولۇپ كېتىپ ئالدىدىن ئۆتۈشتىن باشقا چارە تېپىلمايدىغان ئەھۋاللاردا ئۆتۈشكە رۇخسەت قىلغان. شۇڭا، بۇنى زۆرۈر ئەھۋالغىلا قارىتىپ چۈشىنىش لازىم.
143 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! ئاللاھنىڭ كالامىنى چۈشىنىپ تەپەككۇر قىلىپ ئوقۇش ئەرەب بولمىغان كىشىلەر ئۈچۈن مەخسۇس دىنىي ئىلىم ئالمىغان بولسا، مۇمكىن بولمايدىغان بىر ئىش. بۇ ھەقتە سىلىنىڭ قانداق تەۋسىيەلىرى بار، «ئىبنى كەسىر»نىڭ تەرجىمىسىگە ئوخشاش بىرەر تەفسىرنى ئوقۇپ مېڭىش كېرەكمۇ؟ ئەلبەتتە ھەربىر ئائىلىدە ئىبنى كەسىرنىڭ بولۇشىمۇ ناتايىن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. قۇرئاننىڭ تەرجىمە ۋە تەفسىرلىرىنى ئوقۇش، تەفسىر دەرسلىرىنى ئاڭلاش، ئۇيغۇرچە تاپالمىغىنىدا، باشقا بىرەر تىل بىلگەن ئەھۋالدا شۇ تىللاردىكى تەفسىر دەرسلەرنى ئاڭلاش زۆرۈر. خاھلىسىڭىز قانىلىمىزدىكى «تەفسىرۇ نەسەفىي دەرسلىرى»دىن بەھرىمەن بولۇڭ: https://www.youtube.com/watch?v=E-NKLq6drzg&list=PL2pyWrdvCzAfRoqAHE5zlVad7X_xsrUDz
144 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! فىتىر ۋە زاكاتنى ئۆگەي قىزلىرىمغا بەرسەم بولامدۇ؟ قىزلار مەن بىلەن بىللە ياشايدۇ. دادىسى ۋەتەندە تۈرمىدە.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھى ۋەبەرەكاتۇھۇ. ئۆگەي قىزىڭىز ئىقتىسادتىن قىينىلىپ قالغان بولسا، فىتىر ۋە زاكاتنى ئۆگەي قىزىڭىزغا بەرسىڭىز بولىدۇ. چۈنكى، ئۆگەي قىزنىڭ نەفىقەسى سىزگە ۋاجىب ئەمەس. نەفىقەسى سىزگە ۋاجىب بولمىغاندىكىن، فىتىر ۋە زاكىتىڭىز ئۇنىڭغا دۇرۇس كېلىدۇ.
145 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! سالامەت تۇردىلىمۇ؟ مەككەدە سائەت 6.30 دا ئىفتار ۋاقتى بولاتتى. مەن مەككەدىن تۈركىيەگە قايتىشىمدا ئايروپىلاندا سائەت 7 دە باشقىلاردىن سورىسام «ئىفتار قىلدۇق» دېيىشتى. شۇنىڭ بىلەن مەن ئىفتار قىلدىم. كېيىن 7.20 ئۆتكەندە، ئايروپىلان خادىملىرى ئىفتار ۋاقتىنىڭ كىرگەنلىكىنى جاكارلىدى. شۇڭا، روزامنىڭ قانداق بولىدىغانلىقىدىن ئەنسىرەپ قالدىم. قانداق قىلىشىم كېرەك؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئايروپىلاندا سەپەر قىلغۇچى بۇرۇن تۇرغان جايىدىكى ياكى بارماقچى بولغان جايدىكى ئىفتار ۋاقتى بىلەن ئەمەس، ئايروپىلاندا كېتىۋاتقان چاغدىكى ۋە جايدىكى كۈننىڭ پېتىشى بىلەن ئىفتار قىلىشى كېرەك. مەزكۇر ئەھۋالدا سىز كۈن پېتىشتىن بۇرۇن ئىفتار قىلغان بولىسىز ۋە بۇ كۈننىڭ ئورنىغا ھېيتتىن كېيىن بىر كۈن قازاسىنى تۇتۇشىڭىز كېرەك.
146 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! سالامەت تۇردىلىمۇ؟ يېقىندىن بۇيان تۈركىيەدە تەۋرىگەن يەر تەۋرەش ۋە ئۇندىن باشقا نۇرغۇن دۆلەتلەردە توختىمايۋاتقان يەر تەۋرەشتىن بەزى ئالىملار «بۇ ئىمام ‹مەھدى›نىڭ چىقىشىنىڭ ئالامىتى بولۇشى مۇمكىن. چۈنكى، باشقا ئالامەتلەرنىڭ ھەممىسى چىقىپ بولدى ھەم خىلافەتمۇ ئۆرۈلگىلى 100 يىل بولدى، ‹ھەر يۈز يىلدا دىننى يېڭىلايدىغان ئادەم چىقىدۇ› دېگەنگە ئاساسەن مەھدىنىڭ چىقىدىغىنىغا ئاز قالغانلىقىنىڭ ئالامىتى» دەۋاتىدۇ، بۇ گەپنىڭ ئاساسى بارمۇ؟ ھازىر ھەممەيلەن بولۇپمۇ ئۇيغۇرلار يورۇقلۇققا تەلمۈرۈپ تۇرغاندا، «‹مەھدى› بىر چىقسا، راھەت بىر نەپەس ئېلىۋالساق» دەپ ئۈمىدۋار بولۇپ قالىدىكەنمىز. شۇڭا، «مەھدى» چىقىش ئالدىدا قانداق ئالامەتلەر كۆرۈلىدۇ؟ «مەھدى» چىقسا، دۇنيادا شۇنداق تېزلا ئادالەت بەرپا بولامدۇ؟ ئاللاھ سىلىنى ئەزىز قىلسۇن.
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. قىيامەت يېقىنلاشقاندا، يەر تەۋرەشنىڭ كۆپ بولىدىغانلىقى ھەققىدە ھەدىس بار. لېكىن، بۇ ھەدىستىكى يەر تەۋرەشنى بەزى ئالىملار ھەقىقىي تەۋرەش دەپ چۈشەنسە، بەزىلىرى قالايمىقانچىلىقتىن ئىجتىمائىي، ئىقتىسادىي ۋە سىياسىي تەۋرەش دەپ چۈشىنىدۇ. دىننى يېڭىلايدىغان بىر ئادەم چىقىشىمۇ ياكى بىر توپ جامائەت چىقىشىمۇ مۇمكىن. مەھدى چىقىش مەسىلىسى بىر ئىختىلاپ بار مەسىلە بولۇپ، ئەھلى سۈننەت ئالىملىرىنىڭ كۆپچىلىكى «مەھدى» ھەققىدە كەلگەن ھەدىسلەرنىڭ بىر قىسمىنى «سەھىھ» ياكى «ھەسەن» دەپ قاراپ، «زامانى ئاخىردا ئەھلى بەيتتىن بىر قوماندان ئوتتۇرىغا چىقىپ، دىننى ھۆكۈمران قىلىپ، ئادالەتنى بەرپا قىلىدۇ، ئۇنىڭغا مۇسۇلمانلار ئەگىشىدۇ. ئۇ ‹مەھدى› دەپ ئاتىلىدۇ. ئارقىدىن دەججال چىقىدۇ. ئىيسا ئەلەيھىسسالام چۈشۈپ دەججالنى ئۆلتۈرىدۇ. ‹مەھدى› دەپ ئاتىلىدىغان بۇ كىشىنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشىغا ئېتىقاد قىلىش ۋاجىب» دەپ قارىغان بولسا، ئاز بىر قىسىم ئالىملار بۇ ھەقتە كەلگەن ھەدىسلەرنى «زەئىف» دەپ قاراپ «ئىسلامدا بۇنداق بىر ئەقىدە يوق، زامانى ئاخىردا مەھدىنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشى ئەقىدە ياكى ئەمەل دائىرىسىگە كىرمەيدۇ» دېگەن. يەنە بىر قىسىم ئالىملار «مەھدى ئىيسا ئەلەيھىسسالامنىڭ دەل ئۆزىدۇر» دەپ قارىغان. شىئەلەردىكى «كۈتۈلۈۋاتقان مەھدى» ئەقىدىسى بەكلا پەرقلىق بولۇپ، ئۇ ئەھلى سۈننەت قارىشىدا ئېنىق ئازغۇنلۇقتۇر. قاراڭ: ئىبنۇلقەييىم: «ئەلمەنارۇل مۇنىف»، 148 – بەت؛ ئىبنى كەسىر: «ئەلبىدايە ۋەننىھايە»، 6/278؛ ئىبنى خەلدۇن: «مۇقەددىمە»، 1/171؛ تاھىر ئىبنى ئاشۇر: «تەھقىقات ۋە ئەنزار»، 49 – 62 – بەتلەر. قانداقلا بولمىسۇن، «مەھدى» مەسىلىسى پەلسەپەۋى ۋە ئىجتىمائىي جەھەتتىن تارىختىن بۇيان سەلبىي تەسىر قالدۇرغان ۋە ھەربىر پىرقە سىياسىي غەرەزلىرىنى ئەمەلگە ئاشۇرۇش ئۈچۈن بىر خالاس قىلغۇچىنى كۈتۈپ يېتىپ، ئەمەلىي ھەرىكەت قىلمىغان ياكى «مەھدى» دەۋاسىنى قىلىپ قارشىلاشقۇچىلار بىلەن ئۇرۇشقان («ئىسلام خىتابنامىسى» ھاشىيەلىرىگە قاراڭ). شۇڭا، مەيلى «‹مەھدى› چىقىدۇ» دېيىلسۇن ياكى «چىقمايدۇ» دېيىلسۇن، مەھدىنىڭ چىقىشىنى كۈتۈپ يېتىش يوق. ئىش – ھەرىكەت ۋە كۈرەش قىلىش، تىرىشىش لازىم.
147 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! 50 ياشلار چامىسىدىكى تۇل ئايالنىڭ 12 ياشلىق ئوغلىغا كەلگەن ياردەم پۇللىرىنىڭ سوممىسى زاكات نىسابىغا يېتىپ قاپتۇ. ئەمما، «ئانىنىڭ ئوغلىغا كەلگەن پۇلىنى ئىشلىتش ھوقۇقى بولمايدۇ، بالاغەتكە يەتكەندە ئاندىن قارارلىنىدۇ» دەپ جاۋاب بېرىلگەنىدى. لېكىن، ئانىنىڭ پۇللىرى زاكات بېرىش مىقدارىغا يەتمىسە، يېتىم بالىنىڭ پۇللىرىغا زاكات كېلەمدۇ؟ ئانىسىغا باشقىلاردىن بېرىلگەن زاكات چۈشەمدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. «ئانىنىڭ ئوغلىغا كەلگەن پۇلىنى ئىشلىتش ھوقۇقى بولمايدۇ»غانلىقى مۇتلەق ئەمەس. ئانا بالىغا تەۋە پۇلىنى ئۆزىگە خەجلەپ بەرمەي ياكى ئۆزى خەجلىمەي بالىغا ئاتاپ ساقلاپ قويغان تەقدىردە، ئۇ بالىنىڭ پۇلى نىسابقا يەتسە ۋە بىر يىل ئۆتسە، زاكات ئايرىشى كېرەك بولىدۇ. ئانا ئېھتىياجى بولسا، يېتىم بالىسىنىڭ مال – مۈلكىنى خەجلىسە بولىدۇ. باشقىلاردىن زاكات ئالسا بولمايدۇ، چۈنكى ئانا بالىسىنىڭ بايلىقى بىلەن باي قاتارىدا بولىدۇ.
148 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! قانداق ئەھۋالىڭىز؟ ئاللاھ سالامەت قىلسۇن. بۇ مۇبارەك كۈنلەردە كېچە – كۈندۈز قىلىۋاتقان ھەر بىر ئىشلىرىڭىزنىڭ ئەجرىنى ئاللاھ ھەسسىلەپ بەرسۇن. قىزىمىزنىڭ ئاجرىشىپ كەتكەن يولدىشى بىزگە مەھرەم بولامدۇ؟ مەن بىلەن ھەجگە بىللە بارسا بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. ئاللاھقا شۈكۈر. ئاللاھ ئۆزلىرىنىمۇ تائەت – ئەمەللەرگە مۇۋەففەق قىلسۇن! كونا كۈيئوغۇللىرى سىلىگە مەھرەم بولالايدۇ. چۈنكى، 4/«نىساﺋ» سۈرىسىنىڭ 23 – ئايىتىدە دېيىلگەندەك، قېيىنئانا مەڭگۈلۈك ھارام قىلىنغان ئاياللار قاتارىدىندۇر. شۇڭا، كۈيئوغۇللىرىنىڭ ئالدىدا ئانىسىغا ئوخشاش كىيىنسىلە بولىدۇ.
149 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ۋەرەھمەتۇللاھ ھۆرمەتلىك ئۇستاز! بىر كىشى مۇشۇ رامازاندا زاكىتىنى ئايرىماقچى، لېكىن مېلى نىسابقا يەتكىلى 6 ئاي ئەتراپىدا بولدى. ھازىرقى مېلىنى ھېسابلىغاندا، زاكىتى ئىككى يۈز دوللار بولسا، نىسابقا يەتكەندىن كېيىنكى 6 ئايلىق زاكىتىنى يەنى يۈز دوللارنى بېرىۋېتىپ، بۇنىڭدىن كېيىنكى زاكاتلىرىنى ھەر رامازاندا ھېسابلاپ بەرسە بولامدۇ؟
جاۋاب: ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام ۋەرەھمەتۇللاھ. بۇ زاكات بېرىش ۋاقتىنى بەرىكەتلىك رامازانغا ئۇدۇللاشتىن ئىبارەت بولۇپ، ئەسلىدە قولىڭىزدىكى مال نىسابقا يېتىپ بىر يىل ئۆتكەندە، قايسى ئايغا ئۇدۇل كەلسە، شۇ ئايدا زاكات ئايرىش ۋاجىب بولاتتى. لېكىن، زاكاتنى نىسابقا يەتكەندىن كېيىن بىر يىل توشماستا ئالدىن بېرىۋېتىش جائىز بولغاچقا، زاكات بېرىش ۋاقتىنى بەرىكەتلىك رامازانغا ئۇدۇللاش ۋەياكى باشقا ئېھتىياج تۈپەيلى سىز دېگەندەك مال نىسابقا يېتىپ رامازانغا قەدەر قانچە ئاي ئۆتكەن بولسا، شۇ ئايلارغا ئائىت زاكاتنى ئايرىۋەتسىڭىز، ئاندىن ھەر يىلى رامازاندا زاكات ئايرىپ ماڭسىڭىز بولىدۇ. مەسىلەن، ھازىرقى مالنى ھېسابلىغاندا، زاكات ئىككى يۈز دوللار بولسا، نىسابقا يەتكەندىن كېيىنكى 6 ئايغا يۈز دوللارنى بېرىۋېتىپ، بۇنىڭدىن كېيىنكى زاكاتنى ھەر رامازاندا ھېسابلاپ بەرسىڭىز بولىدۇ.
150 – سوئال: ئەسسالامۇئەلەيكۇم ئۇستاز! بىز ياپونىيەدە ياشايمىز، بۇ يەردە كۆپىنچە ئاشخانىلاردا ئاق گۈرۈچنى پىشۇرغاندا، ئىچىگە بەك ئاز مىقداردا ئىسپىرت تېمىتىۋېتىدىكەن، چۈنكى ئىسپىرت قوشۇۋەتسە، گۈرۈچنىڭ غەيرى پۇرىقى يوقايدىكەن ھەم پىشقان گۈرۈچ كۆپۈپ چىقىدىكەن. بۇنداق گۈرۈچنى ئىستېمال قىلغىلى بولامدۇ؟ ئۇلار: «گۈرۈچ پىشىپ بولغىچە، ئىسپىرت ئۇچۇپ چىقىپ كېتىدۇ، شۇڭا كىچىك بالىلار يېسىمۇ بىخەتەر بولىدۇ» دېيىشىدىكەن.
