(ھ. 1214– 1299/ م. 1799 – 1881)
شەيخنىڭ ئەسلى ئىسمى ئىبراھىم تۇرسۇن ھەسەن بولۇپ، ھىجرىيە 1214 – يىلى خوتەن قارىقاشتا تۇغۇلغان. خوتەن ئىلچىدا ئەرەب تىلى ۋە دىنىي كىتابلارنى ئۆگەنگەن. كېيىن قەشقەرگە كېلىپ فىقھ، ھەدىس، تەفسىر، مىراس ئىلمى، ئەرەب تىلى قائىدىلىرى، ئەرەب ئەدەبىياتى، پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەمنىڭ تارىخى، مەنتىق ئىلمى، ئەرەب تىلى ئىستىلىستىكىسى ۋە تەجۋىد ئىلىملىرىنى ئۆگەنگەن.
ئۇ دىنىي ئوقۇش شاھادىتىنى ئىلچىدا ئېلىپ، ھىجرىيە 1246 – يىلىدىن باشلاپ خوتەندە مۇدەررىسلىك، قازىلىق، مۇفتىيلىق خىزمەتلىرى بىلەن شۇغۇللانغان.
شۇنداقلا يەئقۇببەگ ۋە ئۇنىڭدىن ئىلگىرى ھەبىبۇللاھ ھاجىم ۋە ئۇنىڭ ئەۋلادلىرى دەۋرىدە خوتەندىكى ئىسلام كېڭىشىنىڭ ئەزاسى بولغان.
ئۇ ھاياتىدا سىياسىي تالاش – تارتىشلاردىن، خان ئوردىسىدىن يىراق ياشىغان بولۇپ، مەنسەپ – مەرتىۋە ئۈچۈن ئۇلارغا خۇشامەت قىلمىغان، بىر ئۆمۈر قازىلىق، مۇفتىيلىق خىزمىتىنى ھەقىقىي رەۋىشتە ئېلىپ بارغان ھەقىقىي بىر دىنىي ئۆلىما ئىدى.
ئۇ ھىجرىيە 1299 – يىلى يەئقۇببەگنىڭ ۋاپاتىدىن بەش يىل كېيىن خوتەن ئىلچىدا ۋاپات بولۇپ، شۇ يەرگە دەپنە قىلىنغان.
ئاللاھ ئۇنىڭغا رەھمەت قىلغاي!
ئەدىب ئۇستاز مۇھەممەد قاسىم ئەمىن تۈركىستانىينىڭ «بىر قىسىم تۇركىستان سەرخىللىرىنى تونۇشتۇرۇش / الإعلام لبعض رجالات تركستان» ناملىق كىتابىدىن «ساجىيە ئىسلام تەتقىقات مەركىزى» تەرجىمە قىلدى.
